Chè Dây Chữa Trào Ngược Dạ Dày Được Không

Chè dây từ lâu đã được đồng bào dân tộc miền núi sử dụng làm bài thuốc dân gian chữa trị các bệnh như viêm loét dạ dày hay trào ngược dạ dày rất hiệu quả. Hiện nay công dụng chữa bệnh dạ dày của chè dây được mọi người biết đến rộng rãi. Tuy nhiên nhiều người vẫn băn khoăn thực hư về cây chè dây chữa trào ngược dạ dày có tốt như lời đồn? Và cách dùng chè dây thế nào để điều trị bệnh tốt nhất? Hãy cùng Scurma Fizzy tìm hiểu về những thắc mắc trên qua bài viết dưới đây.

1. Sơ lược về cây chè dây

1.1. Phân bố sinh thái của cây chè dây

Chè dây hay còn có nhiều tên gọi khác như là cây thau rả, khau rả, điền bồ trà, bạch liễm… là cây thuốc mọc dây leo rất phổ biến ở miền núi phía bắc nước ta. 

Nguyên hiệu trưởng trường Đại học Dược Hà Nội, GS.TS Phạm Thanh Kỳ đã chia sẻ rằng “Chúng tôi đã bắt đầu tiến hành nghiên cứu về cây chè dây từ năm 1990.

Để xác định được tên khoa học của loại cây mà đồng bào miền núi vẫn thường dùng, chúng tôi đã lên tận nơi để lấy được mẫu cây có đầy đủ hoa, có quả, hạt và sau đó chúng tôi mới xác định được tên khoa học là Ampelopsis cantoniensis Planch họ Vitaceae hay còn gọi là họ nho”

Cây được tìm thấy phổ biến ở Lạng Sơn, Cao Bằng, Lào Cai. Sau đó được phát hiện thêm ở nhiều điểm như Đồng Văn, Mèo Vạc, Yên Minh (Hà Giang); Hương Khê (Hà Tĩnh)…Trong số các địa điểm trên thì Đồng Văn và Yên Minh là hai nơi có sản lượng chè dây cao nhất của cả nước, ước tính sản lượng mỗi năm lên tới hàng trăm tấn.

Do chè dây thường leo và mọc nằm lên trên các loại cây bụi và các cây gỗ nhỏ ở vùng đồi núi, ven rừng….Cây tỏ ra thích nghi với vùng bán nhiệt đới núi cao, như Hà Giang, Lào Cai… Mùa ra chồi và sinh trưởng mạnh của cây trùng với mùa mưa ẩm. Cây có khả năng tái sinh chồi rất mạnh mẽ sau khi bị cắt cành.

Hiện nay, nạn phá rừng làm nương rẫy làm cho vùng phân bố tự nhiên của chè dây ở Việt Nam bị thu hẹp đáng kể.

1.2. Đặc điểm nhận dạng của cây chè dây chữa trào ngược dạ dày

Chè dây là loại cây leo, chiều cao không quá 1,5 mét, dây thường dài khoảng 2 mét và quấn vào các loại cây khác.

Khuôn lá có hình dạng khá giống lá kinh giới, mặt lá nhẵn, mặt trên có màu xanh thẫm và mặt dưới có màu hơi nhạt so với mặt trên, Lá của cây chè dây kép lông chim, mọc so le, trên cây thường có từ  7 – 13 lá chét có cuống, hình trái xoan, chiều dài lá chét rơi vào 2.5 – 7.5 cm.

Gốc lá tròn, nhọn, mép lá thường  có ít hoặc không có răng cưa, mặt lá nhẵn. Trên cây có nhiều cụm hoa mọc đối diện với lá, phân thành nhiều nhánh, rộng 3 – 6cm, hoa nhiều màu trắng. Hoa có hình chén có lông mịn. Quả mọng nước khi chín có màu đen.

Khi thu hái chè dây trong tự nhiên cần tránh nhầm lẫn với cây Dây chè (Cây rúc rác, Cúc bạc đầu nhỏ tên khoa học Vernonia andersonii C.B. Clarke) thuộc họ Cúc. Thân và rễ dây chè có chất độc nên nếu nhầm lẫn với chè dây thì rất nguy hiểm.

Đối với dược liệu khô thì trên lá khi khô có những vệt trắng loang lổ như bị nấm mốc, khá dễ dàng nhận biết.

1.3. Thu hái và chế biến chè dây

Thu hái

Chè dây có thể thu hái quanh năm, tuy nhiên thời điểm thích hợp nhất để thu hái cây là vào khoảng thời gian từ tháng 4 đến tháng 10. Khoảng thời gian này chính là thời điểm xảy ra mưa nhiều đây đây cũng chính là thời tiết thuận lợi để cây chè dây cao nguyên phát triển mạnh mẽ, cho nhiều ngọn và lá non.

Toàn bộ cây chè dây đều có thể dùng làm thuốc chữa trào ngược dạ dày và các bệnh liên quan. Tuy nhiên, bộ phận làm thuốc tốt nhất hay được thu hái để chế biến và sử dụng là lá bánh tẻ và phần dây non.

Bởi vì những lá già và thân già thì sẽ không còn nhiều nhựa dẫn tới hàm lượng hoạt chất trong cây suy giảm nên tác dụng dược lý không cao như lá non và dây non.

Chế biến

Chè dây sau khi được thu hái về sẽ lập tức được cắt ngắn để cho thật nhiều nhựa của chè dây chảy ra. Sau đó chè dây sẽ được trộn đều để vừa đảm bảo nhựa thấm đều trên khắp dược liệu và vừa đảm bảo chè thành phẩm có một lớp nhựa trắng như tuyết, đều và đẹp mắt.

Chè dây sau khi trộn đều xong sẽ không được đem đi phơi hoặc sấy khô luôn mà người ta sẽ tiến hành ủ chè trong 8 tiếng để lớp nhựa chè chuyển thành phấn trắng, bám chặt vào dược liệu.

Việc ủ chè cũng khiến các hợp chất hữu ích trong chè lên men khiến chè dây có công dụng thanh nhiệt, giải độc tốt hơn từ đó tăng hiệu quả phòng trị bệnh trào ngược dạ dày. Bước cuối cùng, chè dây sẽ được sao cho đến khi khô hẳn.

Chè dây đạt tiêu chuẩn phải có màu xanh nhạt, mùi thơm dịu. Khi quan sát sẽ thấy trên lá và thân cây khô có nhiều phấn trắng bám vào. Nhìn sơ qua thì phấn trắng bám trên cây khá giống nấm mốc tuy nhiên nó thực chất là phần nhựa chè dây rất quý giá. Do đó, chè dây khô càng nhiều phấn trắng hiệu quả trong việc phòng trị bệnh càng cao.

2. Chè dây chữa trào ngược dạ dày được không?

Chè Dây là một thảo dược quý dùng trong điều trị viêm loét dạ dày tá tràng và trào ngược dạ dày thực quản đã được các nghiên cứu qua thực tế của GS.TS Phạm Thanh Kỳ Bộ môn Dược Liệu trường Đại Học Dược Hà Nội, nên với câu hỏi chè dây có chữa được trào ngược dạ dày không thì câu trả lời của chúng tôi là có thể.

Y học hiện đại cũng đã có nhiều nghiên cứu chứng minh điều này. Các tác dụng của cây chè đây đều đem lại hiệu quả rất cao trong việc chữa các chứng bệnh liên quan đến dạ dày.

>>>> Tìm hiểu thêm: Cần Làm Gì Để Giải Quyết Hiệu Quả Viêm Loét Dạ Dày Tá Tràng

2.1. Tác dụng chống loét dạ dày

Đã có rất nhiều thí nghiệm chứng minh được khả năng chống loét dạ dày của chè dây. Người ta sẽ gây loét dạ dày của chuột cống trắng theo mô hinh Shay. Sau đó cho những con chuột đã bị loét dạ dày uống flavonoid toàn phần được chiết xuất từ cây chè dây với liều 1g/ kg/ ngày trong 4 ngày trước khi thắt môn vị.

Sau khi kết thúc thí nghiệm thì thu được kết quả trên cả mong đợi. Loét dạ dày ở chuột cống trắng giảm 62,5%, dịch vị tiết ra từ dạ dày chuột giảm 22,4%, độ acid tự do giảm 26.4% và độ acid toàn phần giảm 21.5% điều này chứng tỏ chè dây chữa trào ngược dạ dày và loét dạ dày rất hiệu quả.

Sau đó cũng đã có nhiều nghiên cứu thực nghiệm trên lâm sàng và cho thấy kết quả điều trị bệnh của chè đây đem lại cũng tương tự với kết quả trên chuột.

2.2. Giảm tình trạng trào ngược dạ dày

Một trong những nguyên nhân của trào ngược dạ dày là sự tăng tiết của acid dịch vị. Theo các nghiên cứu khoa học thì việc sử dụng chè dây thường xuyên làm cho lượng dịch vị, độ acid tự do và độ acid toàn phần giảm tới trên 20% đây là con số khá cao.

Chính nhờ những chỉ số này giảm đáng kể mà thì tình trạng dư thừa acid trong dạ dày được cải thiện, từ đó làm giảm tình trạng trào ngược dạ dày thực quản ở bệnh nhân.

2.3. Tác dụng giảm đau chống viêm

Nếu bạn gặp phải tình trạng đau thượng vị do viêm loét dạ dày – tá tràng thì các chuyên gia khuyến cáo nên sử dụng chè dây mỗi ngày, uống thay nước để có thể ngăn ngừa viêm và vết loét rất hiệu quả. Bởi trong chè dây có chứa nhiều chất kháng viêm tự nhiên (flavonoid) có khả năng giúp tăng cường phục hồi các tổn thương ở ổ viêm loét.

Có một vài nghiên cứu thực nghiệm trên giống chuột nhắt trắng cho thấy chè dây có khả năng giảm các cơn đau ở dạ dày khá hiệu quả. Người ta gây đau dạ dày chuột bằng acid acetic 0,1% sau đó tiêm dưới da chuột một lượng flavonoid toàn phần được chiết xuất từ cây chè dây kết quả cho thấy số cơn quặn đau của chuột trong mỗi 5 phút một ở lô được tiêm thuốc giảm 50 – 80% so với lô không được tiêm thuốc.

2.4. Tác dụng chống các chất oxy hóa

Chè dây chữa trào ngược dạ dày còn nhờ vào khả năng chống các chất oxy hóa. Theo các nghiên cứu trong thực tế thì flavonoid toàn phần myricetin và dihydromyricetin đều có khả năng chống oxy hóa rất hiệu quả.

2.5. Tác dụng kháng khuẩn

Các flavonoid trong cây chè dây ngoài tác dụng chống các chất oxy hóa ra thì còn có khả năng kháng lại một số loại vi khuẩn hiệu quả. Tuy mức độ kháng khuẩn không mạnh nhưng vẫn phần nào giúp ích để bảo vệ dạ dày.

Theo các nghiên cứu thì flavonoid toàn phần của cây chè dây có khả năng kháng khuẩn mức độ trung bình trên vi khuẩn Bacillus subtilis, có khả năng kháng khuẩn yếu trên Staphylococcus aureus, Escherichia coli và hầu như không có tác dụng trên trực khuẩn Shigella.

Flavonoid có tính kháng khuẩn thấp nhưng tanin trong chè dây thì lại khác. Hoạt chất tanin có trong cây chè dây được nhiều nhà nghiên cứu đánh giá cao công dụng kháng khuẩn và chống viêm từ đó có thể giảm nhanh triệu chứng cũng như tình trạng viêm nhiễm ở niêm mạc dạ dày.

Đồng thời, hợp chất tanin còn có khả năng tạo kết tủa của protein trong dạ dày để tạo nên một lớp màng nhầy che phủ và từ đó có khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày khỏi các sự tác động của acid dịch vị – một trong những loại acid có khả năng làm mòn niêm mạc dạ dày và gây ra những cơn đau đớn khó chịu.

>>>> Tìm hiểu thêm: 8 Bài Thuốc Được Sử Dụng Trong Dân Gian Chữa Nhanh Trào Ngược Dạ Dày

3. Dùng chè dây chữa trào ngược dạ dày thế nào cho hiệu quả

Như chúng tôi đã phân tích thì chè dây chữa trào ngược dạ dày và các chứng bệnh liên quan rất hiệu quả. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết cách sử dụng chè dây như thế nào là đúng cách, sử dụng ra sao để đem lại hiệu quả nhất.

Dưới đây là một số cách có thể sử dụng chè dây chữa trào ngược dạ dày một cách hiệu quả.

3.1. Cách chọn chè dây chất lượng

Vì chè dây chỉ mọc tập trung ở một số khu vực nhất định nên việc tìm kiếm dược liệu này trong tự nhiên cũng khá khó khăn. Do đó đa phần mọi người đều tìm mua các sản phẩm dược liệu chè dây có sẵn trên thị trường để sử dụng.

Tuy nhiên khi mua chè dây trên thị trường thì không thể đánh giá được hoàn toàn chất lượng của sản phẩm chè dây có tốt hay không. Bản có thể tham khảo một vài lưu ý sau đây để có thể chọn được dược liệu chè dây tốt nhất.

• Cần chọn sản phẩm chè dây được thu hái từ rừng, được chế biến, phơi khô thủ công và không có chứa chất bảo quản. Đa phần các sản phẩm chè dây được chế biến thủ công thường có màu sẫm đen giống màu tro, trên cành và lá khô dính nhiều các hạt trắng như nấm mốc. Nếu được chế biến theo phương pháp công nghiệp thì lượng phấn trắng bám trên cây sẽ không thể nhiều bằng phương pháp chế biến thủ công.
• Trường hợp gặp phải khó khăn trong việc tìm chè dây phơi khô thủ công thì có thể tìm mua sản phẩm chè dây ở dạng túi lọc ngày nay được bán phổ biến trên toàn thị trường.

3.2. Hướng dẫn dùng chè dây chữa trào ngược dạ dày đúng cách

3.2.1. Cách dùng chè dây khô

Nguyên liệu: Chè dây khô khoảng 10-15g, nước sôi.

Cách dùng:

• Cho 10-15g chè dây khô vào ấm trà sau đó rót từ từ 150ml nước mới sôi vào trong ấm.
• Hãm lá chè dây khô trong vòng 10 phút sau đó gạn lấy phần nước sử dụng thay cho nước lọc.
• Có thể uống lúc nóng hoặc cho vào tủ lạnh để sử dụng đều được.

Lưu ý phải dùng nước mới sôi, nếu dùng nước không đủ độ nóng thì giảm hiệu quả điều trị của chè dây. Người bệnh sử dụng chè dây chữa trào ngược dạ dày cần kiên trì sử dụng trong vòng từ 10 đến 20 ngày, mỗi ngày nên sử dụng từ 2 đến 4 lần để thấy được sự thay đổi của tình trạng bệnh.

3.2.2. Cách dùng chè dây túi lọc

Nguyên liệu: 2-4 túi lọc chứa chè dây tùy theo tình trạng bệnh, nước nóng vừa sôi.

Cách dùng:

Để đảm bảo dùng chè dây trong túi lọc đúng cách, đầu tiên phải tráng tách/cốc cho nóng đều, sau đó thả gói chè vào rồi mới rót 150ml nước đã đun sôi vào.

Nếu người bị trào ngược dạ dày không có sự có mặt của vi khuẩn HP thì ta dùng 2 gói.

Nếu có sự có mặt của vi khuẩn HP thì ta dùng 3-4 gói, lượng nước có thể dao động từ 150ml đến 250ml đều được.

Sau đó ta đợi khoảng vài phút để chè ngấm, các chất quý trong chè dây tan trong nước thì dùng thìa vắt nhẹ lấy túi chè và lấy ra khỏi cốc.

>>>> Tìm hiểu thêm: Chữa Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản Theo Phác Đồ Ban Hành Mới Nhất Của Bộ Y Tế

4. Lưu ý khi sử dụng chè dây chữa trào ngược dạ dày

Sử dụng chè dây để chữa trào ngược dạ dày là bài thuốc dân gian và chè dây là dược liệu rất lành tính vậy nên muốn thu được kết quả điều trị tốt thì cần phải kiên trì sử dụng trong vòng 10-20 ngày. Sau đó có thể sử dụng chè dây hàng ngày để duy trì tránh tái phát bệnh cũng như đem lại sức khỏe tốt cho dạ dày.

Do chè dây là dược liệu lành tính nên không thể chữa trị khỏi hoàn toàn được bệnh trào ngược dạ dày mà chỉ mang tính chất hỗ trợ điều trị bệnh mà thôi.

Vậy nên, đối với các trường hợp bệnh trào ngược dạ dày của bệnh nhân tiến triển phức tạp hoặc đã xảy ra biến chứng như viêm thực quản, hẹp barrett thực quản…  thì bệnh nhân cần đến ngay cơ sở y tế để được các bác sĩ khám và sử dụng các loại thuốc tây y có dược tính cao để nhanh chóng chấm dứt tình trạng bệnh.

Ngoài ra trong quá trình sử dụng chè dây để chữa trào ngược dạ dày thì cần lưu ý một số vấn đề dưới đây để gia tăng hiệu quả điều trị bệnh của dược liệu này.

• Những người có tiền sử dị ứng hay xảy ra phản ứng quá mẫn với các thành phần có trong chè đây đặc biệt là flavonoid myricetin và 2,3-dihydromyricetin tuyệt đối không được sử dụng.
• Ngoài tác dụng chữa trào ngược dạ dày và các bệnh liên quan ra thì chè dây còn sử dụng để hỗ trợ điều trị cho những bệnh nhân bị cao huyết áp, vậy nên với những người bị huyết áp thấp thì chúng tôi khuyến nghị không nên sử dụng dược liệu chè dây.
• Thời điểm thích hợp nhất để sử dụng dược liệu chè dây là trước khi ăn khoảng 30 phút, lúc dạ dày chưa có thức ăn.
• Không nên lạm dụng chè dây để chữa đau dạ dày, cần uống theo đúng liều lượng chúng tôi đã đưa ra, tuyệt đối không được vượt quá 70g/ ngày.
• Không được sử dụng chè dây đã để qua đêm, tốt nhất là uống lúc nào thì pha lúc đấy để tránh sự sinh sôi và phát triển của các vi khuẩn gây hại khiến chè bị hỏng, uống vào có thể dẫn đến ngộ độc hoặc tiêu chảy tùy mức độ.
• Song song với việc sử dụng chè dây chữa trào ngược dạ dày thì người bệnh cần kết hợp với chế độ ăn uống và sinh hoạt một cách lành mạnh.
• Nếu xuất hiện các triệu chứng không rõ nguyên nhân trong quá trình sử dụng chè dây để điều trị bệnh thì cần phải tạm ngừng sử dụng, kết hợp với việc theo dõi tình trạng sức khỏe và hãy đến gặp bác sĩ chuyên khoa để được tư vấn nếu cần thiết.

Hy vọng bài viết trên đã đem lại cho các bạn thêm những kiến thức về cây chè dây và sử dụng chè dây chữa trào ngược dạ dày, qua đó chúng tôi có thể góp một phần công sức nhỏ để giúp nhanh chóng chấm dứt được những triệu chứng khó chịu của căn bệnh trào ngược dạ dày.

Nếu bạn còn điều gì thắc mắc về tình trạng các bệnh liên quan đến dạ dày thì hãy gọi điện ngay vào HOTLINE 1800 6091 để được các bác sĩ chuyên khoa của chúng tôi tư vấn hoàn toàn miễn phí.