Biểu Hiện Trào Ngược Dạ Dày Ở Trẻ Sơ Sinh, Bảo Vệ Dạ Dày Trẻ

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh hiện nay là một tình trạng phổ biến, nhất là giai đoạn trẻ từ 2 đến 6 tháng tuổi. Tuy nhiên, tỉ lệ những biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh sẽ khỏi là khoảng 85% ở trẻ 12 tháng tuổi và khoảng 95% ở trẻ 18 tháng tuổi. Nếu các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh chỉ là tình trạng nôn trớ sinh lí bình thường thì các triệu chứng của trẻ sẽ giảm dần theo thời gian.Vậy các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh như thế nào và cách phát hiện, điều trị ra sao? Trong bài viết dưới đây, chúng tôi sẽ cung cấp các thông tin cần thiết cho bạn đọc về vấn đề được nhiều ông bố bà mẹ quan tâm này.

1. Biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh gồm có những gì

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là một khái niệm để chỉ sự hiện diện của acid dịch vị hoặc một chất trong dạ dày nhưng lại nằm bên trong thực quản của trẻ, do tình trạng trào ngược từ dạ dày lên thực quản của trẻ.

• Các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh có thể chỉ là tình trạng sinh lí bình thường, không ảnh hưởng đến sinh hoạt phát triển của trẻ.
• Hoặc có thể là bệnh lí, có thể gây ra các vấn đề như suy dinh dưỡng, viêm thực quản và một số biến chứng hô hấp, thậm chí là có thể gây tử vong do sặc và nghẹt.

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là một dạng rối loạn tiêu hóa, khi thức ăn đi vào dạ dày bị trào ngược lên ống thực quản.

Hiện tượng này thường gặp trong những tháng đầu đời của trẻ, có đến 2/3 trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ gặp phải tình trạng này. Tuy nhiên đa số bệnh sẽ tự khỏi khi trẻ lớn lên, chậm nhất là đến khi trẻ được một tuổi.

Đối với trẻ sơ sinh, trào ngược dạ dày thường phổ biến nhưng ít nghiêm trọng. Các trẻ lớn hơn hoặc các thanh thiếu niên mắc bệnh trào ngược dạ dày có thể mắc thêm các vấn đề khác về hô hấp nặng nề.

>>> Xem thêm: Cách điều trị tại nhà hiệu quả nhất đối với hội chứng trào ngược dạ dày

2. Nguyên nhân gây ra biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh 

Bệnh trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh là căn bệnh rất nguy hiểm, là một bệnh lí kéo dài nhiều ngày thậm chí cả tháng.

Nếu không có những can thiệp điều trị từ sớm có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như ung thư hoặc có thể lan sang các cơ quan hô hấp khác, khi đó việc điều trị sẽ gặp nhiều khó khăn. 

Hiện nay các nhà nghiên cứu vẫn chưa xác định chính xác nguyên nhân gây trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh. Do đó chỉ có thể nêu ra một số yếu tố làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày như:

• Trẻ bị khuyết tật bẩm sinh các cơ quan đường tiêu hóa

Như thoát vị cơ hoành, sa dạ dày. Bệnh sẽ làm suy yếu cơ thắt thực quản dưới khiến thức ăn bị trào ngược lên. 

Bình thường, sau khi thức ăn được chuyển từ thực quản xuống dạ dày, cơ thắt thực quản dưới sẽ tự động đóng lại ngay để ngăn không cho thức ăn từ bên trong lòng bao tử trào ngược lên phía trên thực quản.

Tuy nhiên, khi trẻ bị khuyết tật bẩm sinh khiến cơ thắt thực quản dưới không thể đóng kín được như bình thường thì thức ăn và dịch tiêu hóa sẽ từ bên trong lòng dạ dày trào ngược lên phía bên trên thực quản.

• Gia đình có người mắc bệnh liên quan đến đường tiêu hóa

Bố mẹ của bé bị dạ dày có thể di truyền sang cho bé. Một số bệnh lý dày như viêm loét dạ dày tá tràng, trào ngược, xuất huyết tiêu hóa, ung thư dạ dày do vi khuẩn Hp có thể truyền từ bố mẹ sang cho con

Do đó nếu bố mẹ hoặc người thân của trẻ mắc bệnh lý dạ dày thì nguy cơ đứa trẻ mắc bệnh là rất cao

>>> Xem thêm: Vi khuẩn Hp là gì? Hp gây bệnh gì cho cơ thể

• Cơ quan tiêu hóa ở trẻ sơ sinh chưa thực sự ổn định

Hệ tiêu hóa vẫn còn nhiều chỗ chưa hoàn thiện ở trẻ sơ sinh. Ngay tại tâm vị một cơ thắt thực quản dưới có tác dụng giúp ngăn trào ngược những chất từ dạ dày lên thực quản.

Tương tự như vậy, thức ăn sau khi ở dạ dày đi theo đường tiêu hóa cũng đi qua một van có chức năng giống như cơ thắt thực quản dưới, tên gọi là môn vị.

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ cơ thắt thực quản dưới yếu nhưng cơ thắt ở môn vị lại rất phát triển, do đó thức ăn dễ ứ đọng lâu trong dạ dày tạo điều kiện thuận lợi để gây ra các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.

Ngoài ra, dạ dày ở trẻ sơ sinh nằm ngang, khi bú trẻ nuốt hơi, sau đó trẻ lại được đặt nằm trên mặt phẳng ngang hoặc nghiêng bên phải, điều này làm cho trẻ dễ nôn hơn.  

• Uống sữa ngoài

Trẻ sơ sinh được bú sữa mẹ sẽ tốt hơn. Trẻ sử dụng sữa bò có nguy cơ trào ngược dạ dày cao hơn trẻ bú sữa mẹ.

Nguyên nhân là do sữa bò thường chậm được tiêu hóa hơn so với sữa mẹ, do đó sẽ nằm lại trong dạ dày lâu hơn, làm tăng nguy cơ trào ngược dạ dày thực quản

• Thức ăn của trẻ thường ở thể lỏng

Đây cũng là điều kiện thuận lợi để các chất dễ trào ngược từ dạ dày lên thực quản gây ra các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.

• Tư thế cho trẻ bú/uống sữa

Người lớn cho trẻ bú sai tư thế như cho trẻ bú nằm hay uống sữa bình ở tư thế nằm. Ở tư thế đó thì dạ dày sẽ nằm ngang, dễ gây trào ngược thực quản.

Ở trẻ sơ sinh, các cơ ở van tâm vị gọi là cơ thắt thực quản dưới còn yếu, do đó khi mẹ cho trẻ bú tư thế không đúng, làm cho các chất trong dạ dày dâng lên, trào ngược lên thực quản và ra ngoài. 

• Khói thuốc lá

Tiếp xúc nhiều với khói cũng là một nguyên nhân làm tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày. Nếu trong gia đình có người hút thuốc lá và trẻ hít phải khói thuốc này thì sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh trào ngược dạ dày. 

Do trong khói thuốc có chứa chất nicotin cùng nhiều chất độc hại khác, các chất này sẽ kích thích gây giãn nở cơ vòng thực quản dưới, làm tăng nguy cơ dạ dày trào ngược ở trẻ

3. Các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh thường gặp     

Biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh điển hình nhất là nôn trớ. Tuy nhiên hiện tượng này cũng dễ nhầm lẫn với nôn trớ sinh lí. Do vậy người nhà cần phân biệt được nôn trớ này là sinh lí hay trào ngược dạ dày bệnh lí. 

• Nôn trớ sinh lý

Nếu bé dưới 6 tháng tuổi, một ngày bị nôn trớ sữa một vài lần nhưng vẫn vui vẻ, bú đều đặn, lên cân, không có các triệu chứng khò khè tái đi tái lại.

Thì nhiều khả năng chỉ là trào ngược sinh lí, hiện tượng này sẽ giảm dần theo thời gian. Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh sinh lí thường xảy ra trong thời gian ngắn và tần suất ít.

• Nôn trớ bệnh lý

Sau 1 tuổi, nếu trẻ vẫn thường nôn trớ sữa, lên cân chậm, suy dinh dưỡng, sợ phải ăn, tái đi tái lại viêm phổi nhiều lần thì nhiều khả năng trào ngược đã trở thành bệnh lí.

Biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh nếu là bệnh lí thì các triệu chứng sẽ xảy ra với tần suất nhiều hơn, kéo dài hơn và có thể gây ra một số biến chứng ở nhiều mức độ khác nhau.

Lúc này các ông bố bà mẹ cần quan tâm chăm sóc trẻ đúng cách và đưa trẻ đi khám ngay để bác sĩ chẩn đoán và có hướng điều trị kịp thời.

Biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh tại đường tiêu hóa

• Nôn trớ sữa là biểu hiện chính. Nôn trớ sữa ở trẻ xuất hiện ngay sau sinh, nôn một cách dễ dàng, tăng sau khi ăn.
• Trẻ ợ thường xuyên.
• Biếng ăn, vô cớ quấy khóc, về đêm thường quấy nhiều.
  
• Sự tăng cân ở trẻ diễn ra chậm, thậm chí có thể bị sụt cân, suy dinh dưỡng

Biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh ngoài đường tiêu hóa

Các biểu hiện rất đa dạng có thể có một hoặc nhiều trong các biểu hiện sau:

• Hen, khò khè thường xuyên, viêm phổi tái phát, giãn phế quản
• Viêm xoang, viêm tai giữa
• Mòn răng, khó thở 
• Thiếu máu, da xanh, niêm mạc nhợt
• Suy dinh dưỡng

4. Biến chứng trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh

Bệnh trào ngược dạ dày có thể để lại những biến chứng nguy hiểm nếu không điều trị kịp thời, cụ thể là:

• Bệnh viêm phổi hoặc hen suyễn nếu trào ngược dạ dày lan tới khí quản.
• Trẻ bị suy dinh dưỡng bởi những biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh gây khó khăn cho việc ăn uống, cơ thể không hấp thu đủ chất.
• Hẹp thực quản, viêm thực quản.

>>> Xem thêm: Có nguy hiểm gì xảy đến với cơ thể không khi bị viêm thực quản trào ngược độ A?

5. Chẩn đoán trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Cần làm những xét nghiệm nào để chẩn đoán bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ?

Đây vẫn còn là một vấn đề khó, các chuyên gia vẫn đang cố gắng tìm một xét nghiệm nào đó để làm tiêu chuẩn vàng trong chẩn đoán.

Một thời gian dài người ta cho rằng việc đo nồng độ pH ở thực quản trong 24h là tiêu chuẩn vàng.

Nhưng gần đây, các chuyên gia thấy đó cũng chưa hẳn là tiêu chuẩn vàng. Cho nên việc chẩn đoán trào ngược dạ dày thực quản chủ yếu dựa vào lâm sàng.

Trào ngược dạ dày thực quản là sự di chuyển của các chất trong dạ dày lên thực quản. Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là chứng trào ngược gây ra các biến chứng như khó chịu, các vấn đề về tiêu hóa và hô hấp.

Chẩn đoán thường được thực hiện trên lâm sàng, bao gồm xét nghiệm đo nồng độ pH thực quản trong 24, chụp dạ dày thực quản, siêu âm, và đôi khi nội soi. 

Một số xét nghiệm có thể làm như: 

• Chụp dạ dày thực quản

Bơm thuốc vào dạ dày, quan sát dưới đèn huỳnh quang để thấy thuốc từ dạ dày trào ngược lên thực quản.  

• Siêu âm

Siêu âm có thể phát hiện những đợt trào ngược từ dạ dày lên thực quản, nhưng đây là xét nghiệm có độ nhạy và độ đặc hiệu không cao. 

• Trong vòng 24h đo nồng độ pH tại thực quảnv

Để xem độ biến đổi của pH trong thực quản. Nếu có axit dạ dày trào ngược lên thì pH giảm xuống. Căn cứ vào số lần trào ngược và thời gian của mỗi lần thì các chuyên gia sẽ chẩn đoán được là có trào ngược hay không.

• Nội soi thực quản

Xét nghiệm này được bác sĩ chỉ định khi có nghi ngờ về các biến chứng như xuất huyết đường tiêu hóa, hẹp thực quản.

6. Chế độ chăm sóc trẻ như thế nào là hợp lý? 

Nếu trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản sinh lí thì đây chỉ là tình trạng nhất thời trong giai đoạn đầu đời của trẻ và nó sẽ tự khỏi theo thời gian.

Tuy nhiên nếu cha mẹ lưu ý và biết cách chăm sóc sẽ giúp giảm các triệu chứng nhanh hơn và giúp bé dễ chịu hơn.

Nếu nghi ngờ mắc trào ngược dạ dày thực quản bệnh lí từ những biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, thì ngoài những chú ý chăm sóc tại nhà, gia đình cần đưa trẻ đi khám bác sĩ nhi khoa để được tư vấn và điều trị thích hợp.

Một vài chú ý cho các bà mẹ chăm sóc trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản tại nhà:

• Nếu trẻ bú mẹ trực tiếp

Khi bé mới bú, lượng sữa bên trong dạ dày còn ít, trẻ có thể nằm nghiêng được sang bên phải, do đó, mẹ nên cho trẻ bú vú bên trái trước.

Sau đó mẹ chuyển bé sang bú vú bên phải, vì lúc này dạ dày của bé đã nhiều sữa, em bé nên được nằm nghiêng bên trái, để sữa đi xuống dạ dày dễ dàng hơn, hạn chế  trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh.

• Với trẻ bú bằng bình

Khi cho trẻ bú, các ông bố bà mẹ nên đặt bình sữa sao cho đầu núm vú của bình luôn luôn đầy sữa. Không nên cho em bé bú lúc bé đang quấy khóc vì bé có thể nuốt nhiều hơi, gây căng dạ dày.  

Bố mẹ nên lưu ý, cho trẻ bú ở tư thế đúng hạn chế cho em bé bú nằm vì sẽ khiến trẻ dễ bị sặc, trớ sữa. 

Bố mẹ nên chia nhỏ lượng sữa, thức ăn thành nhiều lần, đúng giờ, đủ bữa. Lượng sữa và thức ăn trong ngày của trẻ cần phải được đảm bảo chặt chẽ.

Không nên ép trẻ bú nhiều, ăn nhiều. Thời gian tối thiểu giữa hai lần bú liên tiếp của trẻ là 2 giờ và thời gian tối đa là 4-5 giờ.

• Khi trẻ bú xong

Nên bế trẻ lên theo tư thế thẳng trong khoảng từ 15-20 phút. Các ông bố bà mẹ giúp bé ợ hơi bằng cách đặt ngực bé áp vào mặt bên ngực mẹ, mặt bé kê lên vai mẹ rồi vỗ nhẹ lưng của bé.

Sau đó, từ từ đặt em bé nằm nghiêng phía bên trái, kê gối lên cao khoảng 30 độ. Sau khi bú, không di chuyển bé lên xuống.

7. Điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh 

7.1. Mục tiêu điều trị

Mục tiêu điều trị trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh là gì?

• Loại bỏ triệu chứng
• Làm lành thực quản bị viêm
• Xử lí hoặc ngăn ngừa biến chứng
• Duy trì và cải thiện chất lượng cuộc sống của cả gia đình

Nhìn chung, trẻ em có hệ miễn dịch còn yếu. Do đó, ngay khi có các biểu hiện nhẹ bố mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để được điều trị kịp thời tránh tình trạng bệnh nặng hơn để lại những biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng tới sức khỏe và sự phát triển của trẻ.

7.2. Điều trị các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh từ việc thay đổi lối sống

Cách điều trị phụ thuộc vào mức độ tình trạng bệnh của trẻ. Bác sĩ sẽ bắt đầu từ những lời khuyên thay đổi lối sống. 

Điều trị cho trẻ sơ sinh nói riêng cũng như trẻ em nói chung, cụ thể như:

• Chia bữa ăn thành các bữa nhỏ và ăn thường xuyên hơn
• Cho trẻ ăn thức ăn đặc sớm.
• Có thể sử dụng các loại sữa chuyên biệt cho các trẻ có biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản.
• Trước khi đi ngủ khoảng 2-3 giờ, tránh cho trẻ ăn.
  
• Cần giảm cân đối với những trẻ béo phì hoặc thừa cân.
• Tránh thực phẩm cay, thực phẩm giàu chất béo, trái cây và rau quả có tính axit,  vì có thể gây kích ứng dạ dày của trẻ.
• Tránh khói thuốc lá.
• Nâng cao đầu trong khi ngủ. 
• Tránh ăn quá no trước khi hoạt động mạnh, trò chơi thể thao
• Tránh mặc quần áo bó sát.

7.3. Điều trị các biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh bằng thuốc

Khi các phương pháp trên không có tác dụng làm giảm triệu chứng trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh, bố mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ nhi khoa để được chẩn đoán và tìm nguyên nhân khác gây ra biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.  

Điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh bằng một số loại thuốc, như:

• Thuốc làm tăng áp lực cơ thắt dưới ở thực quản
• Thuốc kháng axit 
• Thuốc kháng Histamin H2
• Thuốc ức chế bơm proton
• Các loại thuốc bọc niêm mạc dạ dày, thực quản

7.4. Điều trị các biểu hiện trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh bằng phương pháp ngoại khoa

Đa số các trường hợp bệnh trào ngược dạ dày thực quản có thể trị khỏi bằng thuốc.  

Đối với những trẻ sơ sinh có các biến chứng trào ngược dạ dày thực quản nặng nề hoặc đe dọa tính mạng mà không đáp ứng với liệu pháp điều trị bằng thuốc, thì có thể được xem xét điều trị bằng phẫu thuật.

Tuy nhiên các trường hợp phẫu thuật phải được trao đổi kĩ với bác sĩ và người nhà, vì có những rủi ro nhất định. 

Chỉ định phẫu thuật khi:

• Chỉ định nội khoa thất bại, thời gian điều trị lớn hơn 12 tuần nhưng các triệu chứng nôn vẫn không giảm hoặc không hết, cân nặng tăng chậm hoặc không tăng, viêm phổi tái phát.
• Luồng trào ngược dạ dày thực quản kèm với thoát vị qua khe thực quản.
• Có biến chứng như hẹp thực quản. 

Vậy, phẫu thuật được tiến hành như thế nào và có nguy hiểm gì không?

• Ngày nay bệnh trào ngược dạ dày thực quản được phẫu thuật theo phương pháp nội soi, mục đích của phẫu thuật là tạo nên một van chống trào ngược.
• Bằng cách dùng một phần dạ dày quấn quanh thực quản. Biến chứng có thể gặp trong phẫu thuật là hẹp thực quản do tạo van quá chặt, hoặc trào ngược dạ dày vẫn tiếp tục do van quá lỏng.
• Thời gian nằm viện sau phẫu thuật khoảng 3 ngày, trẻ sau khi được xuất viện được bác sĩ theo dõi và hướng dẫn cách chăm sóc, điều trị tại nhà.

Từ những thông tin chúng tôi đã cung cấp trên, giúp bạn đọc có thêm kiến thức về căn bệnh trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh, sự nguy hiểm cũng như cách điều trị bệnh đối với trẻ sơ sinh. Bên cạnh đó, những kiến thức này còn giúp các ông bố bà mẹ nhận biết được các biểu hiện trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh sớm, để kịp thời có các biện pháp điều trị, hạn chế tối đa những trường hợp nguy hiểm xảy ra cho trẻ.

Nếu còn bất cứ câu hỏi hay thắc mắc, đắn đo nào cần có lời giải đáp, hãy liên ngay HOTLINE 18006091, Scurma Fizzy sẽ giải đáp các thắc mắc, đồng hành cùng bạn trong các vấn đề về trào dịch dạ dày.