Chướng Bụng Đầy Hơi Kéo Dài Nguyên Nhân Là Gì Và Gợi Ý Điều Trị

Chướng bụng đầy hơi kéo dài được định nghĩa là cảm giác khó chịu của bệnh nhân về sự tích tụ khí ở bụng đi kèm với hiện tượng vòng bụng tăng lên trông thấy. Chiến lược điều trị chướng bụng đầy hơi kéo dài có thể bao gồm phương pháp tiếp cận dược lý, thay đổi chế độ ăn uống và liệu pháp tâm lý.

1. Địng nghĩa chướng bụng đầy hơi kéo dài

Chướng bụng đầy hơi kéo dài được bác sĩ chuyên gia tiêu hóa tại bệnh viện, cơ sở chăm sóc sức khỏe cộng đồng Mayo Clinic mô tả lần đầu tiên vào năm 1949, ở một bệnh nhân nữ có vấn đề về tâm lý. Bên cạnh đó, có một số báo cáo về những người béo phì gặp nhiều triệu chứng rối loạn tiêu hóa hơn như đau bụng hoặc chướng bụng. Đầy hơi là một trong những triệu chứng tiêu hóa phổ biến nhất, là biểu hiện thường xuyên của bệnh nhân ở mọi lứa tuổi. Triệu chứng này rất phổ biến ở những bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích và các rối loạn tiêu hóa chức năng khác. Nhiều bác sĩ lâm sàng gặp phải những phàn nàn của bệnh nhân như “quá nhiều khí trong bụng”, “cảm giác nặng và khó chịu trong bụng” và “đầy bụng”. Mức độ đầy hơi chướng bụng rất đa dạng từ khó chịu nhẹ đến nặng, đây là một trong những triệu chứng gây khó chịu cho người bệnh, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Các nguyên nhân có thể gây ra chứng đầy hơi kéo dài rất đa dạng và phức tạp, do đó, quá trình sản xuất và vận chuyển khí trong ruột, hệ vi sinh đường ruột và sự mẫn cảm của ruột có thể là những yếu tố tạo ra triệu chứng. Ngoài ra, những bệnh nhân phàn nàn đầy hơi có xu hướng mắc hội chứng ruột kích thích hoặc khó tiêu chức năng, do đó hầu hết các phương pháp điều trị đầy hơi chướng bụng đều dựa trên phương pháp điều trị hội chứng ruột kích thích và chứng khó tiêu chức năng.

Chướng bụng đầy hơi nên hiểu như thế nào?

2. Chướng bụng đầy hơi kéo dài nguyên nhân là gì ?

2.1. Hệ vi sinh vật đường ruột bất thường

Hệ vi sinh vật đường tiêu hóa đóng một vai trò quan trọng trong hệ thống miễn dịch của vật chủ, và có hơn 500 loài vi sinh vật đường tiêu hóa khác nhau ở người trưởng thành, hầu hết là vi khuẩn kỵ khí bắt buộc. Các nghiên cứu trong những thập kỷ qua đã chỉ ra rằng hệ vi khuẩn đại tràng bị thay đổi được tìm thấy trong các mẫu phân của bệnh nhân mắc các chứng rối loạn tiêu hóa, đầy hơi, chướng bụng. Đã có một số báo cáo xác minh mối quan hệ giữa các loại khí do hệ vi sinh đại tràng tiết ra và chứng đầy hơi chướng bụng. Do đó, vai trò của hệ vi sinh đường ruột có thể rất quan trọng trong cơ chế bệnh sinh của chướng bụng. Sự phá vỡ sự cân bằng giữa vật chủ và hệ vi sinh vật đường ruột tạo ra những thay đổi trong hệ thống miễn dịch niêm mạc từ viêm nhỏ đến viêm quá mức và điều này cũng dẫn đến những thay đổi trong chức năng vận động và cảm giác ruột và hoạt động miễn dịch. Bên cạnh đó, những hệ vi sinh bị thay đổi này có thể tạo ra sự khác biệt về thể tích và loại khí lên men, có thể là nguyên nhân gây ra triệu chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài. Sự có mặt của vi khuẩn H.pylori ở dạ dày cũng là một nguyên nhân gây ra các rối loạn đường tiêu hóa. Vi khuẩn H.pylori ảnh hưởng xấu đến các hoạt động chức năng của dạ dày, làm thức ăn không được tiêu hóa đúng cách làm các chất khó được hấp thu tại ruột. Việc khó hấp thu gây tăng thời gian lưu trữ thức ăn tại ruột, tạo điều kiện thuận lợi cho các vi sinh vật lên men tại đường ruột phát triển, từ đó tăng sản xuất khí ở ổ bụng gây chướng bụng đầy hơi kéo dài.

>>> Xem thêm Nhiễm vi khuẩn Hp ảnh hưởng thế nào tới sức khỏe?

Chướng bụng đầy hơi kéo dài – Tác động của hệ vi sinh đường tiêu hóa

2.2. Tích tụ khí đường ruột trong chướng bụng đầy hơi kéo dài

Ở trạng thái đói, đường tiêu hóa khỏe mạnh chỉ chứa khoảng 100 mL khí được phân bổ gần như đồng đều giữa 6 ngăn: dạ dày, ruột non, đại tràng lên, đại tràng ngang, đại tràng xuống và đại tràng xa (khung chậu). Lượng khí sau ăn tăng khoảng 65%, chủ yếu ở đại tràng khung chậu. Thể tích quá mức của khí trong ruột được cho là nguyên nhân có thể gây ra đầy hơi và căng tức. Một vài nghiên cứu sử dụng chụp X quang bụng đơn giản đã chứng minh rằng thể tích khí trong ruột ở bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích nhiều hơn so với nhóm chứng (54% so với 118%).Ngoài ra, các nghiên cứu khác đưa ra nguyên nhân nữa cho hội chứng đầy hơi là do việc vận chuyển hoặc phân phối khí bị suy giảm.

2.3. Thời gian tiêu hóa thức ăn tại ruột

Quá trình vận chuyển thức ăn chậm đại diện cho sự thay đổi nhu động ruột có liên quan đến chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài ở bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích. Cũng trong một thí nghiệm truyền thống, những người tình nguyện bình thường khi cho dùng Loperamide, một thuốc dùng trong tiêu chảy, để giảm nhu động ruột tăng thời gian lưu trữ thức ăn cho thấy tăng thời gian lưu trữ tại đại tràng có biểu hiện chướng bụng.

Bên cạnh đó, những bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích hoặc đầy hơi cơ năng được coi là giải phóng khí trong ruột kém hiệu quả, do đó họ dễ có triệu chứng chướng bụng. Ngoài ra, những bệnh nhân bị táo bón kèm theo đầy hơi chướng bụng có biểu hiện rối loạn chức năng hậu môn trực tràng nhiều hơn so với những bệnh nhân không bị chướng bụng. Việc thoát khí không hiệu quả qua hậu môn trực tràng cũng như việc xử lý khí bị suy giảm có thể là những cơ chế có thể gây ra chướng bụng và đầy hơi.

2.4. Phản xạ cơ hoành ở bụng bất thường

Khoang bụng được xác định bởi vị trí của các thành bụng bao gồm cơ hoành, cột sống và cơ thành bụng. Ngay cả khi không tăng thể tích trong ổ bụng, sự thay đổi vị trí của các thành phần trong khoang bụng có thể gây căng tức bụng. Trong một báo cáo lâm sàng có các dẫn chứng cho rằng những bệnh nhân bị chướng bụng đầy hơi kéo dài có cơ bụng yếu. Nghiên cứu sâu hơn bằng cách sử dụng phân tích CT scan hiện đại từ nhóm Barcelona đã cung cấp một khái niệm mới về phản xạ abdomino-phrenic bất thường đối với chướng bụng và căng tức.

Kể từ đó, một số nghiên cứu đã chứng minh rằng chứng khó vận động abdomino-phrenic là một trong những yếu tố chính gây ra chướng bụng và đầy hơi. Ở người lớn khỏe mạnh, truyền khí vào ruột già làm tăng trương lực thành trước và đồng thời làm giãn cơ hoành. Ngược lại, những bệnh nhân bị đầy hơi có biểu hiện co cơ hoành (sa xuống) và giãn cơ xiên bên trong với cùng một lượng khí nạp.

2.5. Các khía cạnh tâm lý trong bệnh lí đầy hơi

Đầy hơi là một phàn nàn thường xuyên của nhiều phụ nữ có tiền sử bị rối loạn nhu động ruột, và có xu hướng tăng chỉ số tâm lý lo lắng khi chướng bụng nặng hơn. Ngoài ra, những bệnh nhân bị đầy hơi cho thấy sự lo lắng và trầm cảm gia tăng, góp phần vào mức độ nghiêm trọng của chứng đầy hơi. Ngoài ra, trong các cuộc khảo sát dân số lớn, chứng đầy hơi có liên quan đáng kể đến rối loạn chức năng tâm thần như rối loạn trầm cảm nặng, rối loạn hoảng sợ và khó ngủ.

Chướng bụng đầy hơi kéo dài – Các khía cạnh tâm lý

2.6. Hội chứng ruột kích thích quá mẫn cảm nội tạng (tăng trương lực nội tạng)

Cảm giác chướng bụng đầy hơi kéo dài có thể bắt nguồn từ các tạng ổ bụng ở những bệnh nhân bị rối loạn chức năng tiêu hóa, trong đó những kích thích bình thường hoặc sự gia tăng lượng khí trong ruột có thể được coi là đầy hơi. Các quan sát trên lâm sàng đã nhận thấy rõ rằng những bệnh nhân bị hội chứng ruột kích thích có ngưỡng kích thích nội tạng và ngưỡng cảm nhận về sự co bóp của ruột non thấp hơn bình thường so với nhóm đối chứng khỏe mạnh, và quá trình này có thể liên quan đến cảm giác đầy hơi. Hệ thống thần kinh tự chủ cũng có thể góp phần điều chỉnh độ nhạy của nội tạng. Cơ chế này có thể đóng một vai trò trong việc gây đầy hơi, mức gây kích thích nội tạng có thể bị ảnh hưởng bởi nhận thức. Có nghĩa là, những bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích khi bị đầy hơi sẽ chú ý nhiều hơn đến các triệu chứng ở bụng của mình.

2.7. Không dung nạp thực phẩm và kém hấp thu Carbohydrate

Người ta đã thừa nhận rằng thói quen ăn kiêng có thể là nguyên nhân gây ra các triệu chứng ở bụng, và đã có những nỗ lực chứng minh mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và các triệu chứng ruột kích thích. Quá tải chất xơ từ lâu đã được coi là yếu tố làm trầm trọng thêm các triệu chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài, thông qua giảm nhu động ruột non hoặc căng phồng trong ruột. Ngoài ra, không dung nạp lactose có thể góp phần phát triển triệu chứng ở bệnh nhân mắc các hội chứng rối loạn tiêu hóa. 

Trong ruột non, disaccharide được các enzym đường ruột phân tách thành monosaccharide, sau đó được hấp thu. Nếu quá trình này không được thực hiện, disaccharide đến ruột kết, lần lượt bị các enzym của vi khuẩn phân chia thành các axit và khí cacbonic chuỗi ngắn. Do đó, tình trạng kém hấp thu lactose có thể gây ra triệu chứng đầy hơi. Ngoài ra, một giả thuyết mới được đề xuất, theo đó việc cung cấp quá nhiều các thực phẩm chứa các chuỗi carbohydrate ngắn dễ lên men (FODMAP) đến ruột non và ruột già có thể góp phần vào sự phát triển của các triệu chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài. FODMAP là các phân tử nhỏ hoạt động thẩm thấu và có thể lên men rất nhanh so với các carbohydrate chuỗi dài, gây ra sự tăng sinh vi khuẩn tương đối có chọn lọc, đặc biệt là của bifidobacterium, và nó đã được chứng minh một cách gián tiếp rằng chúng có thể dẫn đến sự mở rộng quần thể vi khuẩn trong ruột non xa. Do đó, chế độ ăn FODMAP cao đã chứng minh sản xuất hydro kéo dài trong ruột, căng đại tràng do lên men, tăng phân phối chất lỏng ở đại tràng do tải trọng thẩm thấu trong lòng ruột và tạo ra các triệu chứng đầy hơi.

2.8. Phân cứng / Táo bón

Nhiều bệnh nhân bị táo bón phàn nàn về tình trạng chướng bụng. Sự căng tức tại trực tràng do phân bị giữ lại làm chậm quá trình vận chuyển của ruột non cũng như quá trình vận chuyển của đại tràng, có thể giải thích tình trạng đầy hơi trầm trọng hơn ở bệnh nhân táo bón. Do đó, táo bón hoặc phân cứng / vón cục gây ra sự thay đổi nhu động ruột và do đó có thể làm tăng quá trình lên men vi khuẩn.

Chướng bụng đầy hơi kéo dài – Phân cứng hoặc táo bón

3. Điều trị chướng bụng đầy hơi kéo dài 

3.1. Thuốc kháng sinh

Cụ thể, rifaximin, một dẫn xuất rifamycin, phần lớn đã được nghiên cứu, và nó cho thấy tính ưu việt trong việc giảm đầy hơi ở những bệnh nhân mắc hội chứng ruột kích thích. Vì rifaximin là một chất kháng khuẩn không hấp thụ được, nên nguy cơ tác dụng phụ hoặc sự xuất hiện của các sinh vật kháng thuốc được cho là thấp; do đó nó thích hợp cho việc điều trị các rối loạn mãn tính. Rifaximin giúp cải thiện đáng kể các triệu chứng rối loạn tiêu hóa bao gồm đau bụng và chướng bụng đầy hơi kéo dài ở bệnh nhân không bị táo bón. Kháng sinh neomycin cũng cho thấy khả năng làm giảm đầy hơi ở bệnh nhân bị ruột kích thích. Một nghiên cứu hồi cứu khác đã tiết lộ rằng rifaximin vượt trội hơn so với các kháng sinh khác, chẳng hạn như neomycin, doxycycline, amoxicillin / clavulanic và ciprofloxacin ở bệnh nhân rối loạn tiêu hóa kèm đầy bụng khó tiêu. Do đó, thuốc kháng sinh như rifaximin có thể được coi là một phác đồ điều trị ngắn hạn cho chứng đầy hơi, chủ yếu ở rối loạn kích thích đường ruột mà không bị táo bón.

3.2. Probiotics chữa chướng bụng đầy hơi kéo dài

Sự thay đổi trong hệ vi sinh vật đường ruột có thể tạo ra hoặc kéo dài các triệu chứng đầy hơi hoặc chướng bụng, do đó nhiều nhà nghiên cứu đã công nhận rằng việc thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột có thể cải thiện các triệu chứng liên quan đến tích tụ khí. Một nghiên cứu đối chứng với giả dược được thực hiện ở bệnh nhân mắc chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài cho thấy tác dụng có lợi của Bifidobacterium Infantis và họ đề xuất vai trò điều hòa miễn dịch của sinh vật đó. Một thử nghiệm lâm sàng khác ở phụ nữ bị rối loạn kích thích đường ruột cũng cho thấy B. Infantis làm giảm nhiều triệu chứng của đầy hơi, nhưng chỉ ở một liều lượng cụ thể (1 × 108 CFU / mL). Ngoài ra, các thí nghiệm gần đây đã chỉ ra rằng một số chủng lợi khuẩn làm giảm đáng kể chứng đầy hơi. Một nghiên cứu từ Hàn Quốc đã chỉ ra rằng chế phẩm sinh học Probiotics đa chủng loại được cung cấp cho bệnh nhân rối loạn tiêu hóa có hiệu quả trong việc giảm đầy hơi.

Sữa lên men chứa khuẩn L.acidophilus đã được chứng minh là làm giảm chứng táo bón ở người cao tuổi, một nguyên nhân gây ra chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài. Phần lớn người cao tuổi bị táo bón và tìm cách giảm đau bằng cách uống thuốc nhuận tràng hàng ngày. Các bệnh nhân cao tuổi nhập viện do uống thuốc nhuận tràng hàng ngày được cho uống sữa lên men acidophilus vào bữa sáng trong 56 ngày. Bệnh nhân cao tuổi nhập viện uống 200-300 ml mỗi ngày ít cần dùng thuốc nhuận tràng hơn để giảm táo bón.

Chướng bụng đầy hơi kéo dài – Probiotics

3.3. Prokinetics chữa đầy hơi kéo dài

Prokinetics đã được sử dụng trong điều trị đầy hơi ở các bệnh nhân rối loạn chức năng vận động đường tiêu hóa. Một số nghiên cứu đã chỉ ra tác dụng có lợi của chất prokinetics như chất đối kháng dopamin, chất đối kháng muscarinic, và tác nhân serotonergic, trong đó cisapride, cải thiện đáng kể chứng đầy hơi sau ăn ở bệnh nhân rối loạn chức năng vận động đường tiêu hóa. Levosulpiride có hiệu quả như cisapride trong điều trị các triệu chứng chướng bụng đầy hơi kéo dài cùng nguyên nhân rối loạn chức năng.

3.4. Can thiệp chế độ ăn uống

Lượng thức ăn có thể đóng một vai trò quan trọng trong việc duy trì các triệu chứng ở bệnh nhân rối loạn tiêu hóa. Nhiều nghiên cứu quan sát hồi cứu đã chỉ ra rằng việc giảm tiêu thụ một lượng lớn carbohydrate chuỗi ngắn dễ lên men, hấp thụ kém (FODMAP) có thể làm giảm đầy hơi. 

Chế độ ăn FODMAP thấp đã được phát triển tại Đại học Monash ở Melbourne, và gần đây, nghiên cứu tiền cứu đầu tiên xác nhận hiệu quả của chế độ ăn FODMAP thấp đối với bệnh nhân chướng bụng đầy hơi kéo dài đã được báo cáo hiệu quả cao.

Chướng bụng đầy hơi kéo dài – Can thiệp chế độ ăn

3.5. Chất khử khí trị chướng bụng đầy hơi kéo dài

Một trong những phương thức dược lý sớm nhất được sử dụng để điều trị chứng đầy hơi và chướng bụng là chất chống tạo bọt, và một dẫn xuất silicon với chất hoạt động bề mặt, gọi là Simethicone được biết đến như một chất chống tạo bọt truyền thống, nhờ đó các khí được hút và hấp thụ từ ruột.

3.6. Chất kích thích tiết dịch tiêu hóa

Lubiprostone và Linaclotide là những chất mới được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) phê duyệt gần đây, giúp tăng cường bài tiết chất lỏng vào lòng ruột và đẩy nhanh quá trình vận chuyển của ruột. Những đặc tính này được coi là đóng một vai trò trong điều trị táo bón. Một số thử nghiệm ngẫu nhiên sử dụng Linaclotide trong táo bón mãn tính cũng chứng minh tác dụng hữu ích trong việc giảm chướng bụng đầy hơi kéo dài.

4. Kết luận

Chướng bụng đầy hơi kéo dài là một triệu chứng rất phổ biến và gây khó chịu ở mọi lứa tuổi. Sinh lý bệnh của đầy hơi bao gồm quá mẫn cảm với kích thích ở ruột, suy giảm khả năng xử lý khí, thay đổi hệ vi sinh vật đường ruột và phản xạ cơ hoành bất thường. Điều trị nội khoa với một số prokinetics, rifaximin, lubiprostone và linaclotide có thể được xem xét trong điều trị đầy hơi. Ngoài ra, việc can thiệp vào chế độ ăn uống rất quan trọng trong việc làm giảm các triệu chứng ở bệnh nhân bị đầy hơi, chướng bụng.

Bài viết là những chia sẻ về triệu chứng chướng bụng đầy hơi khó tiêu. Để cải thiện tối đa hiệu quả điều trị, bệnh nhân nên sử dụng kết hợp các sản phẩm bổ sung để cải thiện nhanh chóng bệnh tình, hạn chế tái phát và giảm thiểu tác dụng phụ cho các cơ quan khác trong cơ thể khi sử dụng thuốc Tây. Scurma Fizzy là kết quả nghiên cứu trong 3 năm của các nhà khoa học Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ và ĐH Quốc gia Hà Nội khi ứng dụng công nghệ hướng đích từ hợp chất Curcumin của củ nghệ vàng nhằm tăng hiệu quả tác dụng tập trung gấp 70 lần Nano Curcumin thông thường. Đồng thời, tăng hiệu quả lành loét và chống oxy hóa của cơ thể hơn so với các dạng bào chế khác.

>>> Tham khảo thêm các bài viết khác

Bị Chướng Bụng Đầy Hơi Do Đâu, Cách Khắc Phục Hiệu Quả Nhất

Các Biện Pháp Ngăn Ngừa Chướng Bụng Đầy Hơi Khó Tiêu Tại Nhà

Tìm hiểu thêm sản phẩm Scurma Fizzy ngay tại đây để giúp bảo vệ dạ dày của mình toàn diện hơn. Nếu các bạn quan tâm hãy liên hệ HOTLINE 18006091 để được tư vấn cụ thể về sản phẩm.