Triệu Chứng Trào Ngược Thực Quản Bạn Cần Lưu Ý

Bệnh trào ngược thực quản là một trong những rối loạn tiêu hóa phổ biến nhất được chẩn đoán. Ở các nước châu Á, tỷ lên bệnh này là dưới 5% trong khi đó ở châu Âu tỷ lệ mắc bệnh này là lên tới 20%. Điều này ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống và cũng gây ra những gánh nặng kinh tế nhất định cả trực tiếp lẫn gián tiếp. Chính vì vậy, việc nhận biết sớm các triệu chứng trào ngược thực quản giúp bạn sớm nhận được sự điều trị cho sức khỏe của mình và có những biện pháp phòng tránh hợp lý hơn.

1. Trào ngược thực quản là gì

1.1. Định nghĩa về bệnh trào ngược thực quản

Bệnh trào ngược dạ dày hay còn gọi là trào ngược dạ dày thực quản (GERD) được định nghĩa là các triệu chứng hoặc tổn thương niêm mạc do sự trào ngược bất thường của các chất trong dạ dày vào thực quản hoặc xa hơn vào khoang miệng (bao gồm cả thanh quản) hoặc phổi.

Dựa trên biểu hiện nội soi và mô bệnh học, trào ngược dạ dày được phân loại thành ba kiểu hình khác nhau: bệnh trào ngược không ăn mòn (NERD), viêm thực quản ăn mòn (EE) và thực quản Barrett (BE). Trào ngược không ăn mòn là kiểu hình phổ biến nhất gặp ở 60-70% bệnh nhân sau đó là viêm thực quản ăn mòn với tỷ lệ 30% và BE gặp ở 6-12% bệnh nhân trào ngược thực quản.

1.2. Nguyên nhân dẫn đến trào ngược thực quản

Cho đến nay chưa có nguyên nhân nào được biết để giải thích sự phát triển của bệnh trào ngược thực quản. 

Trong nhiều năm, một số yếu tố nguy cơ và một số cơ chế bệnh sinh của trào ngược dạ dày đã được xác định. Đó là:

• Các bất thường về vận động như rối loạn chức năng thực quản gây suy giảm thanh thải axit thực quản, suy giảm trương lực cơ thắt thực quản dưới (LES), giãn cơ thắt thực quản dưới thoáng qua và chậm làm rỗng dạ dày.. 
• Các yếu tố giải phẫu: thoát vị gián đoạn hoặc tăng áp lực trong ổ bụng như béo phì có liên quan đến tăng nguy cơ phát triển trào ngược thực quản. Theo nghiên cứu ProGERD của Malfertheiner và cộng sự đã đánh giá các yếu tố dự báo cho bệnh trào ngược ăn mòn ở hơn 6000 bệnh nhân bị trào ngược thực quản và lưu ý rằng tỷ lệ chênh lệch đối với bệnh trào ngược ăn mòn tăng lên theo chỉ số khối cơ thể (BMI). 
• Một số yếu tố nguy cơ khác: tuổi ≥ 50 tuổi, tình trạng kinh tế xã hội thấp, sử dụng thuốc lá, tiêu thụ rượu quá mức, mang thai, nằm ngửa sau ăn và các loại thuốc khác nhau bao gồm thuốc kháng cholinergic , sử dụng thuốc benzodiazepin, NSAIDs hoặc aspirin, nitroglycerin, albuterol, thuốc chẹn kênh canxi, thuốc chống trầm cảm và glucagon.

>>> Tìm hiểu ngay: Trào Ngược Dạ Dày Thuốc Nào Nên Dùng Nhất – SCurma Fizzy New

2. Triệu chứng trào ngược thực quản

Khi thức ăn, dịch vị từ dạ dày bạn liên tục bị trào ngược lên thực quản có thể khiến bạn gặp phải nhiều triệu chứng khác nhau. Các triệu chứng trào ngược thực quản này phụ thuộc vào những cơ quan nào bị ảnh hưởng bởi acid dạ dày. Không phải tất cả những người bị trào ngược acid đều xuất hiện các triệu chứng giống nhau.

Các triệu chứng trào ngược thực quản có thể cơ mức độ từ nhẹ đến nặng và xuất hiện nhiều hơn trong những trường hợp sau:

• Khi người bệnh nằm xuống đặc biệt là nằm nghiêng hoặc cúi xuống
• Xuất hiện sau khi ăn một bữa ăn quá no, khó tiêu.
• Xuất hiện sau khi ăn nhiều chất béo hoặc đồ ăn cay nóng,

Trào ngược thực quản có thể xảy ra bất cứ lúc nào trong ngày. Nhưng hầu như tất cả mọi người có xu hướng gặp các triệu chứng vào ban đêm. Điều này là do nằm xuống nên làm cho acid dễ dàng di chuyển lên thực quản hơn.

2.1. Triệu chứng trào ngược thực quản trong đường tiêu hóa

2.1.1. Ợ nóng, ợ chua

Ợ chua, ợ nóng hay gặp nhất trong các triệu chứng trào ngược thực quản. Nếu cơ vòng thực quản dưới của bạn không ngăn được acid dạ dày rò rỉ ra khỏi dạ dày và vào thực quản. Lúc này bạn sẽ có cảm giác đau, nóng rát ở ngực. Cảm giác nóng rát lan lên dọc sau xương ức, hạ họng hoặc mang tai. 

Ợ chua có thể từ khó chịu đến đau đớn. Tuy nhiên, mức độ nghiêm trọng của cảm giác nóng rát không nhất thiết cho thấy thực quản bị tổn thương lâu dài hoặc vĩnh viễn.

>>> Xem thêm: Ợ Chua Ợ Nóng: Xử Trí Ra Sao? – SCurma Fizzy New

2.1.2. Vị chua ở miệng

Đây là triệu chứng xuất hiện khi acid trong dạ dày trào ngược lên đến cổ họng hoặc miệng của bạn, nó có thể gây ra vị chua, đắng hay vị thức ăn trong miệng của bạn. Bạn cũng có thể có cảm giác nóng rát ở cổ họng và miệng.

2.1.3. Nôn trớ, buồn nôn

Một số người có triệu chứng trào ngược thực quản là nôn trớ. Đây là cảm giác mà acid dịch vị, thức ăn đang được tiêu hóa di chuyển lên cổ họng của bạn, thay vì đi xuống. Trong một số trường hợp, mọi người thậm chí có thể nôn nhưng điều này hiếm khi xảy ra ở người lớn.

2.1.4. Rối loạn tiêu hóa

Người bệnh sẽ có cảm giác đầy bụng, căng tức vùng thượng vị thậm trí là đau vùng thượng vị. Các cơn đau có thể xuất hiện không liên tục.

Một số người bị chứng rối loạn tiêu hóa có thể có các triệu chứng sau:

• Cảm thấy đầy hơi, chướng bụng, khó chịu.
• Xuất hiện cảm giác buồn nôn
• Nôn mửa hoặc ợ hơi nhiều

Những triệu chứng này cần được xem xét nghiêm túc, bởi vì đây cũng có thể là dấu hiệu của căn bệnh viêm, loét dạ dày  – tá tràng. Những vết loét như vậy gây ra các triệu chứng mãn tính của riêng họ và đôi khi có thể chảy máu. Trong một số trường hợp, nếu không được điều trị kịp thời, bệnh loét dạ dày có thể gây ra biến chứng thủng dạ dày cực kì nguy hiểm.

2.1.5. Khó nuốt

Khó nuốt là một trong những triệu chứng trào ngược thực quản hay gặp. Đó là khi acid dạ dày làm tổn thương thực quản gây ra các ổ viêm trợt, thức ăn đi qua cọ vào vết tổn thương khiến bệnh nhân khó nuốt, kể cả nuốt nước bọt. 

Tuy nhiên, cũng có rất nhiều nguyên nhân tiềm ẩn khác gây ra chứng khó nuốt ngoài trào ngược dạ dày: 

• Bệnh đa xơ cứng
• Bệnh Parkinson
• Ung thư

2.2. Triệu chứng trào ngược thực quản ngoài đường tiêu hóa

Ngoài những triệu chứng ở đường tiêu hóa, người bệnh cũng có thể xuất hiện các có các triệu chứng ngoài thực quản khác nhau bao gồm ho mãn tính, hen suyễn, viêm thanh quản và mòn răng. Quan điểm hiện tại cho rằng những triệu chứng này là do vi hơi của chất trào ngược hoặc một phản xạ qua trung gian mơ hồ được kích hoạt khi tiếp xúc với acid thực quản ở xa.

Tuy nhiên, các triệu chứng ngoài thực quản có thể là thứ phát sau một loạt các bệnh lý khác và không nên đồng nhất được coi là chẩn đoán trào ngược thực quản, đặc biệt là khi không thấy các triệu chứng điển hình bên trong ống tiêu hóa.

2.2.1. Đau họng

Khi acid trào ngược qua thực quản có thể xuất hiện kích ứng cổ họng. Đó là lúc người bệnh sẽ cảm thấy các triệu chứng như đau họng, khàn giọng, có cảm giác như bị một vật gì đó vướng nghẹn trong cổ họng bạn. 

2.2.2. Ho khan

Ho khan không phải là một triệu chứng trào ngược thực quản hiếm gặp. Nó hay được thấy ở cả của trào ngược ở trẻ em và người lớn. Họ có thể cảm thấy cần phải ho nhiều lần hoặc hắng giọng.

2.2.3. Triệu chứng hen suyễn

Trào ngược thực quản thường làm trầm trọng thêm các triệu chứng hen suyễn ở trẻ em và người lớn. Các triệu chứng như thở khò khè trở nên tồi tệ hơn do acid dạ dày kích thích đường thở.

2.4. Triệu chứng trào ngược thực quản ở trẻ sơ sinh mà các mẹ cần nắm rõ

Khoảng 2/3 trẻ sơ sinh 4 tháng tuổi có các triệu chứng trào ngược thực quản và có đến 10% trẻ sơ sinh 1 tuổi bị ảnh hưởng bởi nó.

Bình thường, trẻ vẫn hay thỉnh thoảng khạc ra thức ăn và nôn trớ. Nhưng nếu con bạn thường xuyên khạc ra thức ăn hoặc nôn mửa, chúng có thể bị đã bị trào ngược thực quản.

Các dấu hiệu và triệu chứng tiềm ẩn khác của trào ngược thực quản  ở trẻ sơ sinh bao gồm:

• Chán ăn, không chịu ăn, khó nuốt, khó chịu trong hoặc sau khi cho trẻ ăn xong.
• Xuất hiện các triệu chứng nôn mửa hoặc nghẹt thở.
• Nấc cụt, ợ, nôn trớ thức ăn, lưng của chúng cong trong hoặc sau khi ăn.
• Cân nặng sụt giảm, trẻ phát triển, tăng trưởng kém.
• Xuất hiện ho tái đi tái lại hoặc trẻ bị viêm phổi
• Trẻ khó ngủ và hay quấy khóc.

Khi bạn nghi ngờ trẻ bị trào ngược, hãy đưa trẻ đi khám để nhận được sự tư vấn kịp thời của bác sỹ.

2.5. Khi gặp triệu chứng trào ngược thực quản có cần gặp bác sỹ?

Bạn cần phải đi khám tại các cơ sở y tế nếu bạn:

• Bị trào ngược acid nhiều hơn hai lần một tuần, hoặc xuất hiện các cơn trào ngược nặng.
• Thấy xuất hiện các triệu chứng ảnh hưởng đáng kể đến chất lượng cuộc sống của bạn. :
• Cảm giác ợ chua, ợ nóng có vẻ nặng hơn bình thường.
• Đau ngực nghiêm trọng.
• Cảm giác bóp, thắt chặt hoặc nghiền nát trong ngực của bạn

Bạn cần nhận được sự chăm sóc, tư vấn khẩn cấp là đặc biệt quan trọng nếu cơn đau xảy ra khi hoạt động thể chất hoặc đi kèm với:

• Khó thở, chóng mặt.
• Buồn nôn
• Đổ mồ hôi
• Cơn đau lan tỏa qua cánh tay trái, vai, lưng, cổ hoặc hàm của bạn.

3. Biến chứng của trào ngược thực quản

Khi bị trào ngược thực quản mà bạn không được điều trị và tư vấn kịp thời, bệnh sẽ tiến triển thành các biến chứng:

• Viêm thực quản ăn mòn (EE): viêm thực quản ăn mòn được đặc trưng bởi sự ăn mòn hoặc loét niêm mạc thực quản. Bệnh nhân có thể không có triệu chứng hoặc có thể có các triệu chứng xấu đi của trào ngược thực quản. Mức độ viêm thực quản được phân loại nội soi bằng cách sử dụng hệ thống phân loại viêm thực quản Los Angeles, sử dụng hệ thống phân loại A, B, C, D dựa trên các biến bao gồm chiều dài, vị trí và mức độ nghiêm trọng theo chu vi của các vết rách niêm mạc trong thực quản.
• Hẹp thực quản:  Kích ứng acid mãn tính của thực quản có thể dẫn đến sẹo ở thực quản, dẫn đến hình thành hẹp thực quản. Bệnh nhân có thể xuất hiện với các triệu chứng khó nuốt nước bọt hoặc thức ăn. 
• Barrett thực quản: Biến chứng này xảy ra do bệnh lý mãn tính thường xuyên có sự tiếp xúc giữa acid dạ dày với niêm mạc thực quản đoạn. Nó dẫn đến sự thay đổi mô bệnh học của niêm mạc thực quản, thường được lót bởi biểu mô vảy phân tầng thành biểu mô trụ siêu sản. Barrett thực quản thường thấy ở nam giới da trắng trên 50 tuổi, béo phì, có tiền sử hút thuốc và có khuynh hướng phát triển ung thư biểu mô tuyến thực quản. Các hướng dẫn hiện hành khuyến nghị thực hiện nội soi giám sát định kỳ ở những bệnh nhân được chẩn đoán Barrett thực quản.

>>> Tìm hiểu ngay: Thuốc Đông Y Trào Ngược Dạ Dày Nên Sử Dụng Để Điều Trị

4. Chẩn đoán trào ngược thực quản

Bên cạnh việc khai thác tiền sử, các triệu chứng trào ngược thực quản, bệnh nhân còn được chỉ định làm một số thủ thuật sau để chẩn đoán bệnh:

4.1. Thử nghiệm thuốc ức chế bơm proton (PPI)

Trào ngược thực quản có thể được chẩn đoán giả định ở hầu hết bệnh nhân có các triệu chứng điển hình là ợ chua và nôn trớ. Trừ khi không có các triệu chứng báo động liên quan bao gồm khó nuốt, chảy nước mắt, thiếu máu, giảm cân và nôn trớ, hầu hết bệnh nhân có thể được bắt đầu điều trị y tế theo kinh nghiệm với thuốc ức chế bơm proton (PPI) mà không cần điều tra thêm với phản ứng điều trị xác nhận chẩn đoán trào ngược thực quản. Tuy nhiên, một tài liệu phân tích tổng hợp được xuất bản bởi Numans et al. bác bỏ tính chính xác của chiến lược chẩn đoán thử nghiệm PPI theo kinh nghiệm này.

4.2. Nội soi thực quản (EGD)

Bệnh nhân có các triệu chứng trào ngược thực quản điển hình liên quan đến bất kỳ triệu chứng báo động nào nên được đánh giá bằng nội soi để loại trừ các biến chứng của trào ngược dạ dày. Các biểu hiện này bao gồm viêm thực quản ăn mòn, thực quản Barrett, hẹp thực quản và ung thư biểu mô tuyến thực quản hoặc loại trừ bệnh loét dạ dày tá tràng. 

4.3. Phương pháp chụp X-quang

Các nghiên cứu chụp X quang bari có thể phát hiện viêm thực quản từ trung bình đến nặng, hẹp thực quản, thoát vị hiatal và khối u. Tuy nhiên, vai trò của chúng trong việc đánh giá trào ngược thực quản bị hạn chế và không nên được thực hiện để chẩn đoán trào ngược thực quản.

4.4. Theo dõi pH 

Theo dõi pH có thể đánh giá mối tương quan của các triệu chứng với việc tiếp xúc với acid bất thường. Nó được chỉ định ở những bệnh nhân có các triệu chứng ngoài thực quản nghi ngờ trào ngược thực quản. Theo dõi hồi lưu cấp cứu (pH hoặc kết hợp với trở kháng) sử dụng tiện ích của viên nang đo pH đo từ xa hoặc ống thông qua mũi. 

Đây là xét nghiệm duy nhất hiện có để phát hiện tình trạng phơi nhiễm acid bệnh lý, tần suất các đợt trào ngược và mối tương quan của các triệu chứng với các đợt trào ngược. Các hướng dẫn thực hành hiện tại khuyến cáo bắt buộc theo dõi pH lưu động trước phẫu thuật ở những bệnh nhân không có bằng chứng về viêm thực quản ăn mòn. 

5. Quản lý để giảm triệu chứng trào ngược thực quản

Mục tiêu của quản lý bệnh là giải quyết các triệu chứng trào ngược thực quản và ngăn ngừa các biến chứng như viêm thực quản, BE và ung thư biểu mô tuyến thực quản. Các lựa chọn điều trị bao gồm điều chỉnh lối sống, quản lý y tế bằng thuốc kháng acid và thuốc kháng tiết, liệu pháp phẫu thuật và liệu pháp nội soi.

5.1. Thay đổi lối sống

Thay đổi lối sống được coi là nền tảng của bất kỳ liệu pháp trào ngược thực quản nào. Những biện pháp giúp bạn thay đổi lối sống có hiệu quả bao gồm:

• Giảm cân: bệnh nhân cần được tư vấn về tầm quan trọng của việc giảm cân vì béo phì là một yếu tố nguy cơ đáng kể đối với sự phát triển của trào ngược thực quản. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tăng cân ở những người có chỉ số BMI bình thường có liên quan đến sự phát triển của các triệu chứng trào ngược thực quản. 

• Tránh ăn ít nhất 3 giờ trước khi đi ngủ và duy trì một giấc ngủ tốt vì nó đã được chứng minh rằng những xáo trộn tối thiểu trong giấc ngủ có liên quan đến việc ức chế TLESR, dẫn đến giảm các đợt trào ngược. 
• Kê cao gối giường: Các nghiên cứu cũng cho thấy sự cải thiện các triệu chứng trào ngược dạ dày và các nghiên cứu theo dõi độ pH khi kê cao đầu giường. 
• Thay đổi chế độ ăn uống: loại bỏ sô cô la, caffein và thức ăn cay, cam quýt và đồ uống có ga. Tuy nhiên điều này đang gây tranh cãi nên bạn hãy kiêng ăn nếu thấy các triệu chứng đau trở nên nặng hơn sau khi ăn chúng.

>>> Xem thêm về: Chè Dây Chữa Trào Ngược Dạ Dày Được Không 

5.2. Liệu pháp y tế

Liệu pháp y tế được chỉ định ở những bệnh nhân không đáp ứng với các điều chỉnh lối sống. Liệu pháp y tế bao gồm các thuốc kháng tiết acid như thuốc đối kháng thụ thể histamine (H2) hoặc liệu pháp PPI (thuốc ức chế bơm proton) và các thuốc khác như metoclopramide và domperidone. 

Bệnh nhân đáp ứng tốt với các thuốc ức chế bơm proton như omeprazole, esomeprazole, pantoprazole, lansoprarole,…Vai trò của metoclopramide và domperidone trong trào ngược thực quản bị hạn chế do thiếu dữ liệu và cũng do tác dụng phụ sâu sắc của chúng lên hệ thần kinh trung ương và hệ tim mạch.

5.3. Liệu pháp phẫu thuật

Những bệnh nhân có trào ngược thực quản không tuân thủ hoặc gặp các tác dụng phụ với liệu pháp y tế, thoát vị gián đoạn lớn tiềm ẩn. Bác sĩ chuyên khoa có thể xem xét để tiến hành phẫu thuật ở một số bệnh nhân mắc trào ngược dạ dày thực quản nặng. Phương pháp và thủ thuật phẫu thuật sẽ được các bác sỹ tư vấn tùy theo tình trạng người bệnh.

Trên đây là những thông tin hữu ích về triệu chứng trào ngược thực quản, giúp bạn có những cân nhắc về tình trạng bệnh của mình để khám và điều trị kịp thời. Những thông trong bài viết và các thuốc điều trị ở trên chỉ mang tính chất tham khảo không thể thay thế cho chẩn đoán và điều trị của bác sỹ. Nếu có vấn đề thắc mắc liên quan về triệu chứng trào ngược thực quản mà bạn đang gặp phải, bạn có thể liên hệ số HOTLINE 18006091 của chúng tôi để được các dược sĩ Scurma Fizzy giải đáp và tư vấn miễn phí cho tình trạng bệnh của bạn.