Trào Ngược Dạ Dày Ở Trẻ Em

Trào ngược dạ dày xảy ra khi các chất trong dạ dày trào ngược từ dạ dày vào lại thực quản. Trào ngược dạ dày có thể kích thích thực quản và gây ra chứng ợ nóng. Bệnh trào ngược dạ dày là một vấn đề kéo dài và thường xuyên xảy ra trào ngược. Và có thể xuất hiện các triệu chứng còn nghiêm trọng hơn nữa. Bài viết này sẽ cung cấp cho các bậc phụ huynh những thông tin cơ bản nhất về trào ngược dạ dày ở trẻ em. Đó là một triệu chứng xảy ra phổ biến ở trẻ em ở mọi lứa tuổi.

1. Phân loại trào ngược dạ dày ở trẻ em

Trào ngược dạ dày ở trẻ em được chia thành hai loại: trào ngược sinh lý và trào ngược bệnh lý:

1.1. Trào ngược sinh lý

• Trẻ em dưới 6 tháng tuổi là đối tượng dễ gặp phải tình trạng trào ngược sinh lý.
• Triệu chứng điển hình là trẻ bị trớ sữa nhiều lần trong một ngày, song đời sống sinh hoạt của trẻ em vẫn diễn ra bình thường, tăng cân đều đặn, thở khò khè cũng không tái phát nhiều lần…
• Thường trào ngược sinh lý xảy ra là do mẹ cho trẻ bú sai tư thế, và khiến sữa dễ bị trào ngược lên miệng, hay cũng có thể do hệ tiêu hóa của bé chưa được ổn định, các cơ thắt thực quản dưới hoạt động đóng mở chưa  đều.
• Tình trạng sinh lý này sẽ giảm dần khi bé lớn lên, đến khi trẻ được trên 1 tuổi thì hầu như là mất đi.

1.2. Trào ngược bệnh lý

• Tình trạng này thường gặp ở các bé có độ tuổi trên 1 tuổi
• Các triệu chứng phổ biến hay gặp ở trẻ như hay bị nôn trớ, khàn giọng, trong lúc ngủ tiếng thở khò khè, bé thường xuyên cáu kỉnh, quấy phá, khóc liên tục, biếng ăn, tăng cân chậm hoặc suy dinh dưỡng…
• Trào ngược bệnh lý xảy ra do nguyên nhân chủ yếu là trẻ mắc các dị tật bẩm sinh như sa dạ dày, thoát vị cơ hoành, trẻ em bị bại não, hở van tâm vị bẩm sinh hay nhiễm trùng toàn thân…
• Khi con của bạn bị trào ngược dạ dày do bệnh lý thì cha mẹ cần đưa bé đến các cơ sở chuyên khoa để được các bác sĩ có chuyên môn chẩn đoán được tình trạng chính xác nhất và đưa ra những hướng điều trị hợp lý và kịp thời ngăn chặn những biến chứng nguy hiểm có thể xảy ra.

2. Nguyên nhân gây ra trào ngược dạ dày ở trẻ em

Khi chúng ta ăn, thức ăn sẽ đi từ họng xuống dạ dày qua thực quản. Một vòng sợi cơ ở thực quản dưới ngăn không cho thức ăn nuốt vào trào ngược lên. Khi vòng cơ này không đóng hết, chất chứa trong dạ dày có thể trào ngược từ dạ dày lên thực quản. Ở trẻ sơ sinh, vòng cơ này chưa phát triển đầy đủ, và điều này có thể gây ra trào ngược. Đây cũng là một nguyên nhân có thể khiến trẻ thường khạc nhổ sau khi bú. Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh sẽ biến mất khi cơ này phát triển, thường xảy ra khi được 1 tuổi. Khi các triệu chứng tiếp tục hoặc trở nên tồi tệ hơn, đó có thể là dấu hiệu của bệnh trào ngược dạ dày ở trẻ em.

Một số các yếu tố có thể dẫn tới trào ngược dạ dày ở trẻ em như:

• Dị tật bẩm sinh, ví dụ như thoát vị gián đoạn, đây là một tình trạng mà trong đó một phần của dạ dày kéo dài qua lỗ mở của cơ hoành vào ngực, khiến cơ thắt phần thực quản dưới bị suy yếu làm cho thức ăn dễ dàng bị trào ngược.
• Cơ quan tiêu hóa ở trẻ em chưa được hoàn thiện, vị trí dạ dày nằm gần lồng ngực hơn so với người trưởng thành.
• Cơ thắt thực quản chưa phát triển đầy đủ nên hoạt động không hiệu quả trong việc đóng mở, thức ăn dễ dàng bị đẩy ngược lên.
• Thức ăn cho trẻ em thường là sữa hay cháo, chúng đều ở dạng mềm lỏng nên có thể dễ dàng lọt qua khe nhỏ hở ở cơ vòng.
• Sử dụng sữa ngoài: Việc cho trẻ uống sữa bò làm tăng nguy cơ dẫn tới trào ngược dạ dày ở trẻ em hơn là bú sữa mẹ. Do thời gian để tiêu hóa được sữa bò lâu nên sẽ nằm lại dạ dày lâu hơn.
• Tư thế bú sữa: trẻ thường được cho bú ở tư thế nằm ngang, nhất là vào ban đêm. Mà cho trẻ bú ở tư thế này thì lúc này dạ dày sẽ nằm ngang và dễ làm cho sữa bị trào ngược từ dạ dày lên miệng.

3. Trẻ em khi bị trào ngược thì xuất hiện triệu chứng ra sao?

Các triệu chứng phổ biến của trào ngược dạ dày ở trẻ em bao gồm:

• Buồn nôn, nôn trớ (hiện tượng mang thức ăn trở lại) hoặc có thể là nôn mửa.
• Trào ngược và ợ chua.
• Nghẹt thở, thở khò khè hoặc có thể ho mãn tính.
• Nấc hoặc ợ hơi.
• Biếng ăn, chỉ ăn một lượng nhỏ hoặc tránh một số loại thực phẩm nào đó.
• Tăng cân chậm, thậm chí có thể giảm cân hay suy dinh dưỡng.
• Cảm thấy thức ăn mắc kẹt sau xương ức hoặc đau khi nuốt.
• Khàn giọng hoặc thay đổi giọng nói nếu acid dạ dày trào lên cổ họng hoặc vào đường thở.
• Trẻ bị trào ngược nặng có thể quấy khóc, khó ăn, không ngủ ngon giấc.

>>> Xem thêm bài viết Trẻ em bị trào ngược dạ dày – Các dấu hiệu, chẩn đoán và điều trị

4. Trào ngược dạ dày ở trẻ em có thể gây ra những biến chứng nguy hiểm gì?

Nếu không được chăm sóc khoa học, trào ngược dạ dày ở trẻ em có thể dẫn tới nhiều biến chứng vô cùng nguy hiểm, chằng hạn như:

• Đường tiêu hóa: Viêm thực quản ở trẻ với mức độ khác nhau, gây ra ảnh hưởng tới hoạt động tiêu hóa của trẻ. Trầm trọng nhất là trẻ bị barrett thực quản, là tình trạng thực quản bị viêm, hẹp thực quản gây ra những khó khăn trong việc lưu thông thức ăn khi đưa vào dạ dày.
• Đường hô hấp: Thở khò khè, cơn ho kéo dài, việc áp dụng các phương pháp điều trị thông thường không làm thuyên giảm được các triệu chứng. Khi bị trào ngược dạ dày, acid sẽ trào lên thực quản làm cho trẻ thở khò khè, khàn giọng vì dây thanh quản đã bị dày lên. Nghiêm trọng hơn, có thể liên quan tới bệnh hen suyễn ở trẻ.
• Tai – mũi – họng và răng miệng: Trào ngược do bệnh lý có thể bị viêm xoang, viêm tai, mòn răng, tăng cân chậm, thiếu dinh dưỡng, về lâu dài sự phát triển của trẻ sẽ bị ảnh hưởng.

Khi bé có các dấu hiệu sau, phụ huynh cần nhanh chóng đưa trẻ đi khám tại các cơ sở chuyên khoa ngay:

• Trẻ nôn nhiều, nôn kèm máu
• Tiêu máu, tiêu chảy
• Tăng cân chậm
• Quấy khóc hồi lâu (khoảng hơn hai giờ)
• Biếng ăn, bỏ ăn
• Nôn dữ dội sau mỗi lần bú (đối với trẻ dưới ba tháng tuổi)
• Trẻ lờ đờ, uể oải, cảm giác khó chịu
• Viêm phổi hoặc viêm phổi tái phát
• Vùng giữa ngực, cổ họng hay có cảm giác đau hay ợ nóng
• Đau hoặc nuốt thức ăn khó khăn, cảm giác như bị mắc kẹt ở cổ họng
• Gặp các vấn đề liên quan tới hô hấp như ho mãn tính, thở khò khè, khàn giọng.

5. Trào ngược dạ dày ở trẻ em thì nên làm gì?

5.1. Thay đổi thói quen và chế độ ăn của trẻ

5.1.1. Đối với trẻ nhỏ

• Chia cữ bú của trẻ làm thành những lượng nhỏ, mỗi lần khoảng 30 – 60ml. Với những bé bú lượng nhiều hơn 60ml một lần, thì sau 60ml, ẵm bé ở tư thế đầu cao, vỗ nhẹ vào lưng trẻ để giúp trẻ ợ hơi, sau đó tiếp tục cho bé bú. Các bậc phụ huynh cần lưu ý, trong trường hợp như thế này, việc vác trẻ lên vai có thể sẽ làm cho trẻ bị ọc sữa do dạ dày bị chèn ép, do vậy không nên thực hiện hành động này.

• Làm cho thức ăn của trẻ đậm đặc hơn như pha thêm vào sữa công thức hoặc sữa mẹ một lượng bột ngũ cốc hoặc bột gạo sẽ giúp giảm lượng sữa trẻ bú mỗi lần, nhờ đó, lượng sữa tích lại trong dạ dày cũng giảm, hạn chế được tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ em. Tuy nhiên, phụ huynh cũng nên lưu ý rằng, trong quá trình pha thêm bột vào sữa cần sử dụng những núm vú có kích thước lỗ rộng hơn giúp cho sữa dễ dàng chảy ra. Trước khi tiến hành áp dụng phương pháp này, các bậc phụ huynh nên tham khảo ý kiến của các bác sĩ có chuyên môn.
• Sau khi cho trẻ bú xong, để giảm triệu chứng trào ngược, nên đặt trẻ trong tư thế đầu cao hơn 30 độ so với mặt giường.

5.1.2. Đối với trẻ lớn

• Các loại đồ ăn, thức uống có tính kích thích dạ dày như thực phẩm có vị cay, chua, chocolate, cà phê… cần hạn chế cho trẻ do khi sử dụng chúng các triệu chứng trào ngược dạ dày sẽ nghiêm trọng thêm.

Tránh các loại thực phẩm gây trào ngược dạ dày ở trẻ em

• Một số trường hợp bị dị ứng với protein sữa bò, bác sĩ khuyên rằng nên đổi sang loại sữa khác phù hợp hơn nếu có biểu hiện trào ngược khi sử dụng sữa công thức.

5.2. Tích cực vận động

• Việc massage cho trẻ cũng góp phần cải thiện được các hoạt động hô hấp và tiêu hóa, giảm được các cơn trào ngược dạ dày. Trước tiên lấy một ít dầu dừa hoặc dầu oliu xoa vào lòng bàn tay, sau đó tiến hành massage vùng bụng của bé theo chiều kim đồng hồ, hành động này sẽ làm cho dây thần kinh phế vị trong não được kích thích (đây là một trong những dây thần kinh có liên quan tới hệ hô hấp và tiêu hóa). Bên cạnh đó, massage cũng giúp cơ thể của bé hoạt động tốt hơn. Tuy nhiên, việc massage cũng phải thực hành đúng lúc, tránh thực hiện ngay sau khi cho trẻ ăn.

Massage giúp cải thiện trào ngược dạ dày ở trẻ em

• Phụ huynh có thể thực hiện một vài động tác tập thể dục, giúp trẻ vận động như co duỗi chân cũng có thể làm giảm một số vấn đề về đường tiêu hóa như chứng đầy hơi, chướng bụng, khó tiêu. Để thực hiện động tác này, đầu tiên phụ huynh cần đặt bé ở tư thế nằm ngửa, giữ chân bé ở tư thế gập, di chuyển nhẹ nhàng hai chân của bé giống như việc đạp xe đạp. Và cũng như động tác trên, các bậc phụ huynh không nên tập cho bé ngay sau khi ăn.
• Ngoài ra, các cha mẹ cũng cần lưu ý và hạn chế các yếu tố có thể khiến áp lực ổ bụng trẻ tăng lên như: trẻ bị ho, mặc quần áo hoặc tã lót quá chặt lên người trẻ. Hạn chế việc cho trẻ tiếp xúc nhiều trong môi trường khói bếp, khói thuốc lá.

>>> Xem thêm Trẻ Sơ Sinh Trào Ngược Khắc Phục Như Thế Nào

5.3. Sử dụng các loại thảo dược thiên nhiên

5.3.1. Dầu dừa

Trong dầu dừa có chứa thành phần acid lauric, có tác dụng giảm viêm trong trào ngược dạ dày do acid, giúp cải thiện hệ tiêu hóa của trẻ. Với dầu dừa, các bậc phụ huynh có thể pha nửa thìa dầu dầu nguyên chất trong cốc nước ấm hay ngũ cốc rồi cho trẻ dùng.

5.3.2. Giấm táo

Giấm táo được biết đến là một bài thuốc mang lại hiệu quả khá tốt trong việc làm giảm trào ngược dạ dày ở trẻ em. Có thể pha một lượng ít giấm táo trong cốc nước ấm và sử dụng đều đặn sẽ làm khả năng miễn dịch của trẻ được tăng cường. Có thể cho thêm một ít mật ong vào cốc giấm táo ấm. Nhưng theo các khuyến cáo đã nêu ra rằng, không nên sử dụng mật ong trẻ em dưới 1 tuổi do lúc này hệ tiêu hóa của trẻ chưa được hoàn thiện, chức năng giải độc của gan cũng còn chưa thật sự hiệu quả nên rất dễ có thể bị trúng độc.

5.3.3. Bạc hà

Bạc hà giúp giảm trào ngược dạ dày ở trẻ em

Ắt hẳn thảo dược là một loại thảo dược rất quen thuộc đối với người dân Việt Nam, được sử dụng phổ biến trong rất nhiều bài thuốc dân gian. Nó cũng có hiệu quả trong việc chữa trào ngược dạ dày ở trẻ em với công dụng làm mát hệ tiêu hóa và làm thuyên giảm chứng trào ngược, giảm viêm và giúp cho hệ tiêu hóa hoạt động tốt hơn. Có thể dùng bằng cách hòa một vài giọt tinh dầu bạc hà vào một thìa tinh dầu oliu và massage nhẹ nhàng lên vùng bụng của bé, sẽ đạt được hiệu quả tốt nếu thực hiện 2 lần/ngày. Bên cạnh đó, những người phụ nữ đang cho con bú cũng có thể uống 2 – 3 ly trà bạc hà mỗi ngày.

5.3.4. Hoa cúc

Hoa cúc được dùng để chữa trào ngược dạ dày ở trẻ em

Tính an thần của thành phần có trong hoa cúc không chỉ có tác dụng làm giảm các cơn đau bụng mà cũng có hiệu quả rất tốt trong việc cải thiện hệ tiêu hóa. Pha một ly nước ấm với một ít hoa cúc sấy khô, cho trẻ uống mỗi ngày sẽ giúp giảm đáng kể chứng trào ngược dạ dày.

Với các phương pháp được chúng tôi giới thiệu như trên chỉ áp dụng cho các trường hợp trào ngược dạ dày sinh lý, khi nghi ngờ nguyên nhân gây ra trào ngược do bệnh lý, các bậc phụ huynh cần đưa trẻ đến ngay các cơ sở chuyên khoa để được khám và chữa bệnh kịp thời.

6. Làm thế nào để biết trào ngược dạ dày ở trẻ em?

6.1. Chụp X-quang

Trước tiên, cho bé nuốt một lượng chất lỏng bari vừa đủ, là một chất cản quang giúp hình ảnh thu được thể hiện rõ ràng hơn do bari không bị tia X xuyên qua. Bằng phương pháp chụp X-quang, ta có thể thấy được những dấu hiệu bất thường của đường tiêu hóa.

6.2. Nội soi phần tiêu hóa trên

Đưa một ống nội soi mềm có trang bị đầy đủ nguồn sáng và camera từ miệng xuống thực quản và dạ dày của bé. Ngoài ra, trong khi thực hiện, có thể bác sĩ sẽ lấy các mẫu mô để tiến hành xét nghiệm. Phương pháp nội soi được tiến hành ở trẻ nhỏ lúc trẻ đã được gây mê.

6.3. Đo pH thực quản

Để xác định mức độ acid ở thực quản của trẻ, thông qua đường miệng hoặc mũi, bác sĩ sẽ tiến hành đặt một ống nhỏ (được nối với một thiết bị đo nồng độ acid) vào trong thực quản của trẻ. Để thực hiện kĩ thuật này, trẻ có thể cần phải được nhập viện để đảm bảo một sự chuẩn bị kĩ lưỡng nhất.

6.4. Áp kế thực quản

Phương pháp này được sử dụng để kiểm tra hoạt động của các cơ thực quản. Nó có thể xác định xem bé có gặp vấn đề gì trong việc nuốt hay trào ngược hay không. Tiến hành thử nghiệm bằng cách đưa một ống nhỏ vào thực quản của bé thông qua lỗ mũi. Sau đó tiến hành đo áp lực mà cơ thực quản tạo ra ở thì nghỉ ngơi.

6.5. Xác định độ làm rỗng của dạ dày

Thông qua phương pháp này để xác định xem thức ăn sau khi đã được tiêu hóa ở dạ dày có được đưa xuống ruột non đúng theo sinh lý bình thường hay không. Nếu độ làm rỗng của dạ dày ở mức chậm thì có thể sẽ gây ra trào ngược dạ dày ở trẻ em.

7. Cách phòng ngừa trào ngược dạ dày ở trẻ em

• Cho bé yêu của bạn mặc những bộ quần áo thoải mái, rộng rãi và dễ vận động
• Bữa ăn cuối cùng của trẻ nên trước thời gian đi ngủ khoảng 3 tiếng
• Chia 5-6 bữa ăn nhỏ trong một ngày
• Sau khi cho bé ăn xong, bế bé ở tư thế thẳng đứng khoảng vài ba chục phút, không cho trẻ đi nằm ngay
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm, thức ăn, nước uống có vị chua, cay, cafein, các chất dầu mỡ vì chúng có thể gây hại tới dạ dày của bé
• Cho bé bú ở tư thế đầu cao khoảng 30 độ và duy trì tư thế này kể cả những lúc bé ngủ, hay có thể nằm hơi nghiêng về phía bên trái cũng có thể giảm được chứng ợ hơi, ợ nóng.

 >>> Xem thêm bài viết khác Bé Bị Chướng Bụng Đầy Hơi Và Nỗi Trăn Trở Của Nhiều Bậc Phụ Huynh

Kết luận

Trào ngược dạ dày ở trẻ em hiện nay vẫn đang hết sức phổ biến, và gây ra những ảnh hưởng không đến sức khỏe cũng như cuộc sống của bé. Hy vọng qua bài viết trên, các bậc phụ huynh đã có thêm được những thông tin hữu ích về trào ngược dạ dày ở trẻ em để có thể chăm sóc cho các bé yêu của mình một cách tốt nhất. Khi gặp các vấn đề gì cần tư vấn, hãy gọi ngay tới HOTLINE 18006091 để được các chuyên gia hàng đầu của SCurma Fizzy kịp thời giải đáp những thắc mắc của các bạn.