Trào Ngược Dạ Dày Thanh Quản Và Cách Điều Trị

Bên cạnh trào ngược dạ dày thực quản, trào ngược dạ dày thanh quản cũng là một bệnh lý trào ngược acid có thể gây nhiều biến chứng về lâu dài cho sức khỏe của người bệnh. Dấu hiệu nào để nhận biết trào ngược dạ dày thanh quản và làm sao để điều trị tình trạng này? Hãy cùng Scurma Fizzy tìm hiểu nhé!

1. Trào ngược dạ dày thanh quản (Laryngopharyngeal reflux – LPR)

Trào ngược dạ dày thanh quản (hay có các tên gọi khác như trào ngược ngoài thực quản, trào ngược họng – thanh quản hay viêm thanh quản trào ngược) là tình trạng bệnh lý xảy ra khi dòng chảy ngược của các chất trong dạ dày ra ngoài cơ thắt thực quản trên làm ô nhiễm vùng hầu họng – thanh quản gây nên các tổn thương niêm mạc hầu họng và thanh quản. Một số trường hợp các chất này còn tràn vào cả hốc mũi, tai qua các ống Eustachian làm trầm trọng thêm tình trạng viêm mũi, viêm xoang hoặc viêm tai giữa. Trào ngược dạ dày thanh quản có thể gặp ở bất cứ đối tượng nào kể cả trẻ sơ sinh. Trào ngược dạ dày thanh quản còn gọi là trào ngược thầm lặng bởi chúng không gây ra bất kỳ triệu chứng điển hình nào.

2. Nguyên nhân trào ngược dạ dày thanh quản

Như sinh lý bình thường của cơ thể, thức ăn khi ăn sẽ đi từ miệng qua hầu họng tới xuống thực quản, rồi sau đó di chuyển qua cơ thắt thực quản dưới (LES) để tới dạ dày. Trào ngược dạ dày thanh quản xảy ra khi cơ thắt thực quản gặp vấn đề. Cơ thắt thực quản gồm cơ thắt thực quản trên (UES) và cơ thắt thực quản dưới (LES). Cơ thắt thực quản dưới nằm ở đầu thấp thực quản, tiếp giáp với dạ dày.

Cơ thắt thực quản dưới ngăn không cho thức ăn và dịch vị dạ dày trào ngược vào thực quản. Cơ thắt thực quản trên là một bó cơ ở đỉnh thực quản, được kiểm soát có ý thức, chúng hoạt động khi thở, ăn, ợ và nôn.

Cơ thắt thực quản trên có vai trò giữ thức ăn và dịch tiết không tràn vào vùng hầu họng – thanh quản. Các cơ này vẫn đóng chặt trừ khi bạn nuốt thức ăn, hoặc thở (đối với cơ thắt thực quản trên). Khi cơ thắt thực quản trên không đóng chặt khiến cho việc giữ acid, pepsin và các chất khác trong dạ dày tràn ra khỏi hầu họng và thanh quản thậm chí tràn vào cả hốc mũi và tai. Các chất này gây kích ứng và tổn thương niêm mạc hầu họng, sự tích tụ của chúng lâu trong thanh quản và hầu họng dẫn đến việc tiếp xúc kéo dài có thể tổn hại đến dây thanh quản.

2.1. Các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân gây trào ngược dạ dày thanh quản 

Trào ngược dạ dày thanh quản có thể xảy ra ở mọi lứa tuổi và giới tính. Tuy nhiên, có những người có nguy cơ bị trào ngược dạ dày thanh quản cao hơn. Các yếu tố nguy cơ và nguyên nhân của trào ngược dạ dày thanh quản bao gồm:

– Nguyên nhân thực thể như cơ vòng thực quản bị biến dạng hoặc trục trặc, làm rỗng dạ dày chậm.

– Chức năng hệ tiêu hóa gặp vấn đề, rối loạn nhu động thực quản.

– Do thói quen và chế độ ăn: ăn thức ăn có nhiều dầu mỡ, ăn quá no, ăn các thức ăn gây khó tiêu khiến thức ăn lâu trong dạ dày, gia vị mạnh gây kích thích như tiêu, ớt, mù tạt, các loại trái cây chua như bưởi, cam, nho, dâu (chứa nhiều acid, dễ sinh khí gây căng dạ dày, dễ kích thích cơn trào ngược), các loại thực phẩm có vị chua, cay khác, nằm sau khi ăn, lười vận động,…

– Thường xuyên hút thuốc, uống rượu bia, hoặc các đồ uống có chứa chất kích thích như cà phê, trà, đồ uống có gas.

– Phụ nữ có thai thường xuyên nôn trong giai đoạn ốm nghén, sự phát triển của thai nhi cũng gây chèn ép hệ tiêu hóa khiến họ dễ mắc phải trào ngược họng – thanh quản.

– Trẻ em và trẻ sơ sinh có nguy cơ bị trào ngược dạ dày hơn do cơ thắt thực quản trên và dưới của chúng không đủ mạnh để đóng lại, hệ tiêu hóa chưa hoàn thiện. Điều này có thể cải thiện khi chúng lớn lên.

– Người thừa cân, béo phì: gây áp lực lên ổ bụng, có thể kích thích cơn trào ngược.

– Những người thường xuyên mặc quần áo chật hoặc thắt lưng quá chặt: làm dạ dày bị chèn ép, dễ dẫn tới mở cơ thắt thực quản dưới và gây trào ngược.

– Người thường làm việc căng thẳng và chịu nhiều áp lực.

– Bệnh lý: Đái tháo đường (khiến dạ dày chậm làm rỗng do bị liệt, thức ăn ứ đọng dễ gây trào ngược), thoát vị hoành,…

2.2. Phân biệt trào ngược dạ dày thực quản (GERD) và trào ngược dạ dày thanh quản (LPR)

Về đối tượng mắc phải

GERD chủ yếu mắc ở người có bệnh lý liên quan đến dạ dày hoặc thường xuyên sử dụng thuốc kháng histamin, thuốc ngủ, thuốc chống trầm cảm. Còn LPR thường xảy ra ở trẻ em và trẻ sơ sinh.

Về triệu chứng bệnh

GERD thường xảy ra ban đêm và có các triệu chứng rất rõ ràng liên quan đến đường tiêu hóa: nóng rát dạ dày, thực quản, đau họng khi nuốt thức ăn, ợ chua, ợ nóng,… Trong khi đó LPR thường xảy ra vào ban ngày và bên phải hơn, đặc biệt triệu chứng thầm lặng chỉ xuất hiện rõ khi bệnh trở nặng như nôn trớ, ho dai dẳng, thở khò khè ở trẻ em.

Về biến chứng

GERD có khả năng diễn tiến thành ung thư thực quản còn LPR thường dẫn đến ung thư thanh quản và vòm họng.

Trong một số trường hợp, khi nghi ngờ mắc trào ngược dạ dày thực quản và trào ngược họng – thanh quản, người bệnh nên đến bệnh viện để kiểm tra và làm một số xét nghiệm phân biệt (nội soi, x-quang). Các xét nghiệm này sẽ cho kết quả về vị trí, hình ảnh của cơ quan tổn thương.

Một số chẩn đoán xác định trào ngược dạ dày thanh quản

Ngoài đánh giá bằng kiểm tra thực thể, GERD và LPR có thể được chẩn đoán hoặc đánh giá bằng đáp ứng của bệnh nhân với sự điều trị thử bằng thuốc.

Các xét nghiệm cận lâm sàng thường được tiến hành gồm có:

– Nội soi (đưa vào mũi một ống dài có chức năng ghi hình được đưa vào để khám cổ họng, khí quản, hoặc thực quản)

– Sinh thiết

– Chụp X-quang

– Đo pH thực quản trong vòng 24 giờ qua đầu dò với kiểm tra trở kháng hoặc không có kiểm tra trở kháng

– Đo áp lực để kiểm tra nhu động của thực quản, kiểm tra sự làm rỗng dạ dày.

>>>Xem thêm: Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản Điều Trị Như Thế Nào Là Hiệu Quả

3. Triệu chứng của trào ngược dạ dày thanh quản

Các chất của dịch vị dạ dày và một số mảnh nhỏ thức ăn tràn vào vùng hầu họng gây ra các phản ứng viêm và một số triệu chứng khó chịu. Các triệu chứng phổ biến nhất của trào ngược hầu họng – thanh quản bao gồm:

– Hắng giọng, ho dai dẳng, ho khạc chất dịch nhầy ở họng. Dịch nhầy tiết ra nhiều quá mức.

– Khàn tiếng mức độ nhẹ do có ảnh hưởng đến dây thanh quản.

– Cảm giác vướng mắc như có dị vật trong hầu họng, có thể có khối u trong họng.

– Khó nuốt, đau họng.

– Ợ chua có thể xảy ra ở một số trường hợp (ợ chua là triệu chứng phổ biến của trào ngược dạ dày thực quản tuy nhiên một số ít bệnh nhân bị trào ngược họng – thanh quản cũng báo cáo bị ợ chua).

– Thanh quản bị sưng, đỏ, bị kích ứng, viêm họng.

– Hôi miệng và răng bị bong tróc.

Có thể xảy ra một số triệu chứng không đặc hiệu với các tình trạng ở mũi và tai nếu acid dịch vị và một số chất khác tràn vào hốc mũi hoặc tai như:

– Dị ứng và chảy dịch mũi. Cảm ơn giác dịch mũi chảy xuống họng.

– Nghẹt mũi, khó thở.

– Rối loạn vị giác hoặc khứu giác.

– Viêm tai giữa, ù tai, chóng mặt ngoại biên.

Những triệu chứng ít phổ biến hơn ở trào ngược họng – thanh quản, bệnh nhân bị tức ngực hoặc thở khò khè, bị co thắt thanh quản – đường thở bị đóng đột ngột.

Đặc biệt, ở trẻ em thường xuất hiện trào ngược họng – thanh quản hơn ở người lớn vì hệ thống tiêu hóa chưa hoàn thiện, cơ vòng chưa chưa phát triển và thực quản ngắn bên hầu như khi có tình trạng trào ngược thì acid đều tấn công lên thanh quản và hầu họng. Một số biểu hiện trào ngược họng – thanh quản ở trẻ em là: nôn trớ, ho, thở khò khè, khản tiếng, chán ăn, chậm tăng trưởng nếu kéo dài và hay quấy khóc. Vì vậy, khi xuất hiện những bất thường được nghi ngờ liên quan đến bệnh lý trào ngược họng – thanh quản cần đi khám và điều trị dứt điểm để trẻ phát triển bình thường. Hầu hết LPR sẽ tự khỏi khi trẻ nhỏ đến 1 tuổi nhưng những hậu quả của bệnh vẫn sẽ theo các bé trong quá trình lớn lên.

Triệu chứng của trào ngược họng – thanh quản thường không quá đặc thù và dễ nhầm lẫn với các bệnh lý thường gặp khác đặc biệt là trào ngược dạ dày thực quản nên thường dễ chủ quan. Nhưng nếu không được điều trị kịp thời có thể dẫn đến một số biến chứng nghiêm trọng. Vậy nên cần thăm khám và điều trị ngay khi thấy gặp phải những triệu chứng này quá thường xuyên.

4. Biến chứng của trào ngược dạ dày thanh quản

Trào ngược dạ dày thanh quản là căn bệnh với những triệu chứng thầm lặng và không điển hình như trào ngược dạ dày thực quản, vì vậy người bệnh thường chủ quan dẫn đến tình trạng lưu trữ một lượng acid trong thanh quản quá lâu và gây ra những biến chứng làm tổn thương thanh quản và ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống.

Một số biến chứng thường gặp ở bệnh nhân trào ngược họng – thanh quản là:

– Viêm phổi tái phát nhiều lần

– Viêm thanh quản

– Tổn thương mô lót tại thực quản, cổ họng và dây thanh quản

– Ung thư thanh quản

– Một số bất thường ở vòm họng như: ho dai dẳng, hôi miệng, viêm amidan, viêm xoang mũi, viêm tai giữa,…

Đối với trẻ em, biến chứng thường là:

– Rối loạn hô hấp

– Khàn tiếng vĩnh viễn

– Ho mãn tính

– Viêm phổi tái lại nhiều lần: đây là tình trạng trẻ em có từ 3 đợt viêm phổi trong bất kỳ thời điểm nào hoặc từ 2 đợt viêm phổi trong vòng 1 năm.

– Viêm thanh quản tái phát nhiều lần

>>>Xem thêm: Benh Trao Nguoc Da Day Co Chua Khoi Khong, Cách Điều Trị Bệnh Trào Ngược Dạ Dày

5. Điều trị trào ngược dạ dày thanh quản

Trào ngược dạ dày thanh quản là bệnh lý thường gặp và có thể điều trị dứt điểm nếu phát hiện kịp thời và có biện pháp điều trị hiệu quả. Một số biện pháp điều trị thường dùng hiện nay là:

– Thay đổi lối sống

– Dùng thuốc

– Phẫu thuật

Khi sử dụng các biện pháp để điều trị bệnh nhân cần tuân thủ theo phác đồ của bác sĩ và triệu chứng sẽ giảm dần sai 2 – 3 tháng.

5.1. Thay đổi lối sống

Biện pháp này được áp dụng trong trường hợp bệnh nhân trong giai đoạn đầu của bệnh, trong và sau khi điều trị dứt điểm trào ngược dạ dày thanh quản để phòng trường hợp bệnh tái phát. Bệnh nhân trào ngược dạ dày thanh quản cần chú ý chế độ ăn uống và sinh hoạt hợp lý. Cụ thể:

– Tránh những thức ăn dễ gây trào ngược: đồ ăn cay nóng, thức ăn nhiều dầu mỡ, sô cô la, bạc hà và các thực phẩm có hương vị bạc hà, đồ lên men, cà chua, gia vị mạnh như tỏi, tiêu, ớt, mù tạt, các loại trái cây chua như bưởi, cam nho, dâu… Nên có bữa ăn khoa học, giàu chất xơ, vitamin, các thức ăn dễ tiêu hóa trong bữa ăn của bạn.

– Không sử dụng các loại chất kích thích như thuốc lá, thức uống chứa cồn, ga, hạn chế cà phê trà… đây là những chất gây kích ứng dạ dày mạnh, sẽ gây tăng tần suất trào ngược và khiến tình trạng của bệnh trở nên tệ hơn.

 – Nên mặc quần áo rộng rãi thoải mái tránh gây áp lực lên dạ dày và hệ tiêu hóa quá nhiều

– Bệnh nhân nên có hoạt động thể dục thể thao hợp lý, duy trì cân nặng và giảm cân khi cần thiết

– Bệnh nhân không nên ăn quá no, chia nhỏ bữa ăn trong ngày, không nên ăn uống trước khi đi ngủ 2 tiếng, có những hoạt động nhẹ nhàng khoảng 30 phút sau mỗi bữa ăn để tăng cường hoạt động của dạ dày.

– Tư thế ngủ nên kê cao đầu và nằm nghiêng sang bên trái (vì trào ngược dạ dày thanh quản thường xảy ra bên phải). Tránh căng thẳng quá mức, thức khuya.

– Nếu có thể  thì ngưng sử dụng một số thuốc: thuốc an thần, thuốc ngừa thai (progesteron), thuốc giảm đau (aspirin), chẹn kênh calci (amlodipin): các thuốc này làm giãn cơ thực quản dưới, gây ra nguy cơ trào ngược lớn.

5.2. Sử dụng thuốc

Sử dụng thuốc để điều trị trào ngược họng – thanh quản khi có những triệu chứng nặng nề và không cải thiện sau khi thay đổi lối sống. Thuốc được sử dụng chủ yếu để làm điều trị nguyên nhân gây trào ngược, liệu trình điều trị thường kéo dài từ 3 – 6 tháng, người bệnh cần tuân thủ chỉ định và thời gian dùng thuốc, không được bỏ giữa chừng hoặc thay đổi phác đồ điều trị mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.

Một số nhóm thuốc được sử dụng là: thuốc kháng acid, thuốc kháng histamin H2, thuốc ức chế bơm proton (PPI).

Thuốc kháng acid: là thuốc có khả năng trung hòa lượng acid dư trong dạ dày và làm giảm nhanh chóng triệu chứng trào ngược. Thuốc được sử dụng cách xa bữa ăn khoảng 2 giờ hoặc trong các cơn đau, trào ngược cấp tính. Một số thuốc được sử dụng hiện nay là phosphalugel, gaviscon, yumangel,…

Thuốc kháng histamin H2: là nhóm thuốc hoạt động trên cơ chế ức chế thụ thể H2 – làm giảm quá trình tiết acid. Tuy nhiên, hiện nay nhóm thuốc này không còn ưu tiên sử dụng vì tác dụng không mong muốn xảy ra nhiều và nghiêm trọng trên sinh lý ở nam giới,… Một số hoạt chất được sử dụng là: ranitidin, famotidin, cimetidin,…

Thuốc ức chế bơm proton (PPI): là nhóm thuốc có cơ chế hoạt động giống với thuốc kháng histamin H2 – ức chế tiết acid dạ dày. Tuy nhiên vì không có nhiều tác dụng phụ và khả năng ức chế tiết acid vượt trội hơn nên PPI gần như được sử dụng thay thế cho nhóm kháng histamin H2. Một số hoạt chất được sử dụng hiện nay là: omeprazole, pantoprazole, esomeprazole, lansoprazole,…

Khi điều trị trào ngược dạ dày bằng PPI dài ngày, có một số tác dụng phụ cần lưu ý như nguy cơ gây loãng xương, giảm magie huyết,… Vì vậy, trong quá trình sử dụng thuốc cần kết hợp sử dụng canxi và vitamin D, đồng thời theo dõi thường xuyên chỉ số magie huyết.

Có thể sử dụng PPI cho phụ nữ có thai và cho con bú nhưng cần có sự giám sát của bác sĩ.

5.3. Phẫu thuật

Trong trường hợp bệnh nhân không đáp ứng với biện pháp sử dụng thuốc và triệu chứng ngày càng nặng nề, bác sĩ có thể cân nhắc đề nghị phẫu thuật. Ngày nay, phương pháp phẫu thuật thắt đáy dạ dày (Nissen fundoplication) là phương pháp được sử dụng phổ biến nhất. Phương pháp này là thủ thuật dùng phần trên của dạ dày quấn vòng quanh phần dưới của thực quản để cơ thắt thực quản dưới siết vào chặt hơn; có thể thực hiện khâu bằng tay hoặc có thể chặt hơn bằng laser qua nội soi.

>>>Xem thêm: Thuốc Chữa Bệnh Dạ Dày Và Cách Sử Dụng An Toàn Và Hiệu Quả

Trên đây là các những thông tin cần thiết về triệu chứng bệnh và các điều trị bệnh lý trào ngược dạ dày thanh quản. Đây là bệnh lý có thể gặp ở mọi lứa tuổi và đặc biệt thường xảy ra ở trẻ em, gây ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ nên rất cần thiết được chẩn đoán và điều trị đúng để không để lại di chứng lâu dài. Mong rằng những kiến thức mà Scurma Fizzy cung cấp có thể trang bị cho các bệnh nhân cách thay đổi lối sống và sử dụng thuốc hiệu quả và an toàn.

Hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua HOTLINE 18006091, để được tư vấn và chăm sóc sức khỏe miễn phí, cũng như theo dõi chúng tôi để xem được nhiều bài viết chia sẻ từ các chuyên gia đầu ngành về bệnh dạ dày. Scurma Fizzy là lựa chọn đơn giản và tiết kiệm giúp bạn có một dạ dày khỏe mạnh.

Tìm hiểu thêm sản phẩm hỗ trợ dạ dày đã được đánh giá hiệu quả ngay tại đây