Điều Trị Và Chăm Sóc Trẻ Sơ Sinh Bị Trào Ngược Dạ Dày

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh là một trong những mối quan tâm của các ông bố và bà mẹ khi mà đây là triệu chứng thường xuyên xảy ra trong những tháng đầu đời của bé. Vậy cần lưu ý gì khi cho trẻ bú để hạn chế trào ngược? Cùng Scurma Fizzy tìm hiểu các vấn đề liên quan đến nguyên nhân và cách điều trị cho trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày nhé!

1. Tình trạng trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày thực quản (GERD) là tình trạng phổ biến gây ảnh hưởng đến nhiều người với các triệu chứng như ợ nóng, ợ chua, đau ngực,… Tình trạng này cũng phổ biến ở cả trẻ em và trẻ sơ sinh gây ra nhiều phiền toái và ảnh hưởng đến sự phát triển của trẻ.

Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thường xảy ra trong khi bú hoặc vừa mới bú xong. Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thường gây trớ sữa ra ở miệng kèm theo tiếng ợ do sự vận động ngược vào thực quản của các thành phần có trong dạ dày. Đa số trường hợp trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản ít ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ, chúng sẽ không thấy khó chịu, bứt rứt vì cơn trào ngược. Tuy nhiên nếu là bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD) xảy ra khi acid trào ngược lên thực quản sẽ làm tổn thương thực quản, khiến trẻ khó chịu, bú kém, không tăng cân,… gây ra nhiều biến chứng.

2. Những nguyên nhân làm cho trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản

Trẻ sơ sinh dễ bị trào ngược bởi vì cơ bản cấu tạo của hệ tiêu hóa của chúng chưa phát triển hoàn toàn nên trẻ dễ bị nôn trớ sau khi ăn. Đây gọi là trào ngược sinh lý, trường hợp này chiếm đa số và tình trạng này vô hại.  Ngược lại trào ngược bệnh lý ít gặp phải ở trẻ sơ sinh. Qua đó có thể thấy nguyên nhân của trào ngược sơ sinh được phân theo sinh lý và bệnh lý.

Nguyên nhân của trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày sinh lý

– Hệ tiêu hóa chưa ổn định: Ở trẻ nhỏ, đặc biệt là những trẻ em dưới 6 tháng tuổi hệ thống tiêu hóa và dạ dày chưa hoàn thiện. Dạ dày của trẻ sơ sinh thường nằm ngang và ở vị trí khá cao, cơ thắt tâm vị của dạ dày trẻ sơ sinh phát triển kém, cơ thắt môn vị lại phát triển tốt là nguyên nhân chủ yếu khiến trẻ dễ bị nôn.

– Thức ăn thường lỏng: Trẻ sơ sinh thường hấp thụ dinh dưỡng chủ yếu qua sữa hoặc cháo, bột. Những thức ăn mềm, lỏng giúp trẻ dễ nuốt và hấp thu tuy nhiên điều này khiến thức ăn dễ dàng lọt qua khe hở nhỏ ở cơ vòng do đó trẻ dễ bị nôn trớ.

– Uống sữa công thức: Sử dụng sữa công thức sẽ dễ gặp tình trạng trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày hơn so với những bé sử dụng sữa mẹ. Do sữa công thức tiêu hóa chậm hơn, lưu lại trong dạ dày lâu hơn. Một số trẻ bị dị ứng với sữa công thức nên có phản ứng nôn nếu uống phải chúng.

– Tư thế khi mẹ cho bé bú: Trẻ thường được cho bú ở tư thế nằm ngang, đặc biệt là những lúc trẻ sắp ngủ. Tư thế này dễ khiến trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày.

– Cho bú quá no, cho bú khi trẻ đang khóc ngất, trẻ vừa bú vừa đùa giỡn cũng là những trường hợp mà trẻ dễ bị nôn trớ.

– Trẻ sinh non, sinh thiếu tháng thường dễ gặp phải tình trạng trào ngược hơn những trẻ sơ sinh khác. Nguyên nhân là vì lúc này hệ tiêu hóa của trẻ còn rất yếu, phản xạ nuốt và bú kém, gan chưa trưởng thành, chậm hấp thu dưỡng chất

– Trào ngược sinh lý thường xảy ra ở trẻ dưới 6 tháng tuổi, tình trạng này sẽ giảm dần khi trẻ bắt đầu biết đi.

Nguyên nhân của trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày bệnh lý

Một số em bé khi vừa mới sinh có thể mắc phải một số bệnh lý bẩm sinh. Trong đó có những thiếu khuyết về đường tiêu hóa khiến trẻ có thể mắc phải chứng trào ngược dạ dày như thoát vị cơ hoành, sa dạ dày ở mức độ nặng. Các bệnh này làm cơ thắt phần thực quản dưới yếu đi nên thức ăn dễ đi ngược lên thực quản và thường gặp ở trẻ em dưới 1 tuổi. Một số trẻ mắc các bệnh khác như bị bại não, nhiễm trùng toàn thân, hở van tim… cũng dễ bị trào ngược dạ dày thực quản.

Trường hợp trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thực quản do bệnh lý thường nghiêm trọng và dễ gây ra biến chứng vậy nên cha mẹ nên đưa trẻ đi khám và có hướng điều trị đúng đắn để ngăn chặn những tình trạng xấu hơn có thể xảy ra.

>>> Xem thêm Cách chữa đầy bụng cho trẻ sơ sinh- Đơn giản hóa việc chăm trẻ sơ sinh.

3. Các triệu chứng thường gặp khi trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày

Với trường hợp trẻ bị trào ngược dạ dày do sinh lý thường không đáng lo ngại bởi triệu chứng thông thường chỉ là nôn trớ, bé vẫn ăn và tăng cân bình thường. Tuy nhiên những trường hợp trào ngược do bệnh lý lại rất nguy hiểm do acid gây kích ứng và tổn thương niêm mạc và thanh quản và có thể thiếu hụt dinh dưỡng do thường xuyên bị trào ngược và lượng dinh dưỡng hấp thu kém. Để có cơ sở xác định nguyên nhân chính xác trào ngược do sinh lý hay bệnh lý cần tìm hiểu về các triệu chứng gặp phải khi trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày.

Một số biểu hiện thường thấy khi trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày:

– Trẻ thường xuyên nôn trớ, ói qua miệng và có khi cả mũi khiến bé ngạt thở do các chất tích tụ tại khoang mũi.

– Trẻ hay vặn vẹo cơ thể trong hoặc ngay sau khi bú: Bé hay ưỡn người trong hoặc sau khi bú do cảm giác đau rát do tích tụ dịch dạ dày trong thực quản.

– Trẻ hay quấy khóc và khóc kéo dài không rõ nguyên nhân, giấc ngủ bị xáo trộn:  Trào ngược do GERD khiến bé khó chịu la hét và khóc khi bú, chúng còn khiến giấc ngủ của bé khó khăn hơn, bé ngủ không ngon giấc.

– Trẻ bị ợ ướt hoặc nấc cụt thường xuyên cũng có thể là một triệu chứng của trào ngược axit hoặc ít phổ biến hơn là GERD.

–  Trẻ trở nên bú kém thậm chí bỏ bú: Trẻ sơ sinh có thể từ chối bú nếu chúng cảm thấy bị đau khi có thức ăn vào dạ dày bé. Có thể là do có sự kích thích xảy ra khi các chất trong dạ dày trào ngược lên thực quản của bé khi bé bú.

– Chậm tăng cân hoặc giảm cân: Giảm cân hoặc không tăng cân có thể xảy ra khi bé bị nôn trớ nhiều hoặc bú kém. Một số còn có thể suy dinh dưỡng, thiếu máu kéo dài do nôn quá nhiều và khó hấp thu do hệ tiêu hóa suy yếu.

– Một số triệu chứng nghiêm trọng hơn có thể gặp phải như ho khan, thở khò khè, thở rít: Bé có thể bị ho thường xuyên do axit, thức ăn trào lên phía sau cổ họng hoặc nghiêm trọng hơn là khi chúng bị hít vào phổi có thể dẫn đến viêm phổi. 

4. Biến chứng

Tùy theo tình trạng và nguyên nhân của bệnh mà có những biện pháp khắc phục khác nhau. Đối với những trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày do sinh lý thì không cần phải điều trị, đó là những biểu hiện đầu đời của trẻ và sẽ tự mất đi sau khi trẻ lớn. Tuy nhiên, nếu là bệnh lý nếu không được can thiệp kịp thời sẽ gây cảm giác khó chịu cho trẻ và thậm chí là để lại những biến chứng nguy hiểm.

Theo những nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đã đưa ra những biến chứng cụ thể của bệnh lý trào ngược dạ dày ở trẻ sinh không được can thiệp kịp thời là hen suyễn, tắc nghẽn đường thở, mòn răng, chậm lớn, suy dinh dưỡng, sụt cân, viêm tai giữa,…

Trong đó, một trong những biến chứng của trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày được đặc biệt chú ý đó là hen suyễn và cơ quan bị ảnh hưởng trực tiếp là thực quản. Trào ngược dạ dày thực quản là tình trạng thừa acid dạ dày và trào ngược lên thực quản. Tình trạng này kéo dài sẽ gây tổn thương niêm mạc ở cổ họng và đường hô hấp gây ho, khó thở và thở khò khè cho trẻ, ngoài ra lượng acid này có thể tràng vào các ống dẫn khí gây viêm, sưng các tiểu phế quản.

Một biến chứng nguy hiểm đó là viêm thực quản. Biến chứng này có thể ở các mức độ khác nhau, nặng thì có thể bị barrett thực quản và cuối cùng dẫn đến ung thư.

>>> Xem thêm Dạ Dày Trẻ Sơ Sinh Và Các Bệnh Lý Thường Gặp

5. Một số phương pháp điều trị trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

Để hạn chế biến chứng, và giảm thiểu sự ảnh hưởng của trào ngược dạ dày với trẻ sơ sinh thì chúng ta cần có biện pháp can thiệp sớm. Tùy vào tình trạng và mức độ của bệnh mà chọn phương pháp điều trị cho hợp lý.

Nguyên tắc điều trị trong trường hợp trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày:

– Điều trị nguyên nhân gây trào ngược. Giảm lượng acid thừa trong dạ dày.

– Hạn chế các yếu tố nguy cơ tăng acid dạ dày.

– Chỉ dùng thuốc khi trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh được xác định là bệnh lý.

Các biện pháp có thể sử dụng để chữa trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh

5.1. Thay đổi cách chăm sóc ở trẻ bị trào ngược dạ dày

Nếu một đứa trẻ đang phát triển bình thường được chẩn đoán là trào ngược dạ dày thì chúng ta không cần phải sử dụng thuốc ngay mà có thể cải thiện tình trạng của bệnh bằng cách thay đổi cách chăm sóc trẻ. Cụ thể:

Thay đổi cách cho ăn

– Chia nhỏ bữa ăn cho bé. Đối với trẻ nhỏ bú mẹ hoàn toàn thì nên cho bé bú 1,5 – 2 giờ/lần, chú ý tư thế cho bé bú để hạn chế nuốt hơi vào bụng. Đối với bé lớn bú bình, chú ý kích thước ti đã phù hợp với trẻ chưa. Đối với trẻ đã ăn dặm thì chú ý thức ăn của trẻ trách cho trẻ dùng thực phẩm quá nhiều dầu mỡ.

– Chú ý đến loại sữa dùng cho bé, loại sữa này bé có thể dung nạp được loại protein, loại đường có trong sữa hay không để tránh trường hợp bé không dung nạp gây ra tình trạng đầy hơi, nôn và trào ngược

– Không cho trẻ ăn quá no và các bữa ăn quá gần nhau để tránh trình trạng đường tiêu hóa làm việc quá mức mà không đem lại hiệu quả.

Cho bé ăn đúng tư thế

– Chú ý tư thế cho trẻ bú, tránh tình trạng sữa xuống quá nhanh gây nôn trớ. Thời gian cho mỗi lần bú là 30 phút.

– Đối với trẻ bú bình nên để đầu cao hơn dạ dày để hạn chế tình trạng trào ngược trong quá trình bú

– Hạn chế cho bé bú ti giả quá nhiều.

– Sau mỗi bữa ăn, nên vác bé trên vai để quá trình tiêu hóa được hiệu quả hơn, hoặc cho vé đứng và đi lại khoảng 10-20 phút. Không nằm liền sau bữa ăn. Không đưa bé lên xuống hay rung lắc đùa giỡn quá đà với bé

– Đặc biệt, nên tập cho bé thói quen ợ hơi trong và sau mỗi bữa ăn. Cho bé nằm trên đùi hoặc vác trên vai vỗ nhẹ vào lưng, như vậy sẽ giúp bé ợ hơi, giảm tình trạng lượng hơi thừa trong dạ dày.

Khi ngủ nên kê cao đầu hơn so với dạ dày

Với cách này trong quá trình ngủ có thể hạn chế được tình trạng trào ngược dạ dày.

Tạo tâm lý thỏa mái cho trẻ trong mỗi bữa ăn

Tạo tâm lý thỏa mái cho trẻ trong mỗi bữa ăn, không tạo áp lực và căng thẳng như vậy sẽ ảnh hưởng đến tiêu hóa của dạ dày, gây khó tiêu và chướng bụng.

Ngoài ra các ông bố bà mẹ nên tránh mặc quần áo quá chật cho bé, điều trị tốt các chứng ho và táo bón để triệt tiêu các nguyên nhân làm tăng áp lực ổ bụng. Giữ môi trường xung quanh bé trong lành, thoáng mát, không khói bụi hay khói thuốc lá.

Đối với tình trạng trào ngược sinh lý, thay đổi cách chăm sóc cũng là bước đầu tiên để giảm bớt triệu chứng vì đây chỉ là hiện tượng nhất thời trong giai đoạn đầu của trẻ. Ngoài các lưu ý đã nêu ở trên, có một số tư thế cho bú cần xem xét như sau:

– Với trẻ bú trực tiếp từ mẹ: Cho trẻ bú vú bên trái trước (bé nằm nghiêng bên phải) rồi sau đó chuyển sang vú bên phải (đặt bé nghiêng sang trái). Mục đích của việc thay đổi tư thế là để khi dạ dày trẻ đã chứa được một lượng sữa nhất định rồi thì nghiêng sang trái để sữa có thể chảy xuống dễ dàng hơn.

– Với trẻ bú từ bình: Phải đảm bảo sữa luôn ngập núm vú của bình bú và tránh cho bú lúc trẻ đang quấy khóc, vì đây là lúc trẻ dễ nuốt hơi nhiều làm căng bao tử.

5.2. Sử dụng thuốc

Nếu thay đổi cách chăm sóc vẫn không giảm các triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ thì có thể cân nhắc sử dụng thuốc. Với trường hợp này nên cho trẻ đi khám và sử dụng thuốc dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

Thuốc kháng acid

Là nhóm thuốc có khả năng trung hòa acid dạ dày và cải thiện các triệu chứng trào ngược dạ dày ngay tức thì cho trẻ. Đây là nhóm thuốc được sử dụng đầu tiên để làm giảm các triệu chứng cho trẻ được chẩn đoán là trào ngược dạ dày thực quản. Tuy nhiên, với nhóm thuốc này không được khuyến cáo sử dụng lâu dài vì cản trở hấp thu calci và sắt của trẻ.

Thuốc ức chế kênh Proton (PPI)

Thuốc cũng có tác dụng giảm tiết acid dạ dày – nguyên nhân chính gây trào ngược dạ dày. Hoạt chất được ưu tiên lựa chọn sử dụng cho trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ trào ngược dạ dày thực quản là esomeprazole – thế hệ 2 của nhóm thuốc ức chế bơm proton, nhóm thuốc này có khả năng ức chế tiết acid chuyên biệt và hạn chế tác dụng phụ. Tuy nhiên chỉ dùng nhóm thuốc này cho bé khi xác định chính xác tình trạng trào ngược là do tăng tiết acid ở dạ dày.

>>> Xem thêm Thuốc chống trào ngược dạ dày cho trẻ sơ sinh và hướng dẫn điều trị

5.3. Can thiệp ngoại khoa

Nếu tình trạng của bé không được cải thiện sau khi dùng thuốc thì cần cho bé làm những xét nghiệm ngoại khoa để xác nhận nguyên nhân chính gây bệnh cho bé và có phác đồ cụ thể cho bé.

Các xét nghiệm cận lâm sàng cần tham khảo thực hiện:

– Nội soi dạ dày

– Xét nghiệm máu

– Đo pH thực quản

– Chụp x-quang dạ dày cản quang

Phẫu thuật: là trường hợp rất hiếm khi sử dụng để giải quyết tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, trừ khi tình trạng trào ngược rất nghiêm trọng và ảnh hưởng đến sự hô hấp của trẻ.

5.4. Sơ cứu khi trẻ bị sặc sữa do trào ngược dạ dày

Trẻ bị sặc luôn là tình huống rất nguy hiểm vì sữa lúc này dễ dàng lọt vào đường thở, gây khó thở hoặc ngừng thở đột ngột. Khi gặp trường hợp này các vị phụ huynh phải thực sự bình tĩnh, đưa trẻ về tư thế nằm nghiêng, vỗ nhẹ lên lưng để giúp bé thở và sữa tự chảy ra. Ngay khi bé có dấu hiệu hô hấp bình thường, không còn gặp nguy hiểm nữa thì nhanh chóng đưa bé tới các cơ sở y tế để kiểm tra và vệ sinh, vì có khả năng sữa vẫn còn sót lại một ít trong phổi hay các cơ quan khác, lâu dài có thể gây viêm, ảnh hưởng không tốt đến sức khỏe của trẻ.

>> Các ba mẹ hãy xem thêm các bài viết sau để có thêm kiến thức chăm sóc bé nhé!

Trẻ sơ sinh bị đầy hơi quấy khóc – 4 điều cần biết

Chữa Đầy Bụng Cho Trẻ Sơ Sinh An Toàn Và Hiệu Quả

Hi vọng các thông tin về trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh do Scurma Fizzy cung cấp ở trên sẽ trang bị cho các ông bố bà mẹ những cách điều trị, xử trí và phương pháp tốt nhất để chăm sóc cho các bé.

Hãy liên hệ ngay với chúng tôi qua HOTLINE 18006091, để được tư vấn và chăm sóc sức khỏe miễn phí, cũng như theo dõi chúng tôi để xem được nhiều bài viết chia sẻ từ các chuyên gia đầu ngành về bệnh dạ dày. Scurma Fizzy là lựa chọn đơn giản và tiết kiệm giúp bạn có một dạ dày khỏe mạnh.

Tìm hiểu thêm sản phẩm hỗ trợ dạ dày đã được đánh giá hiệu quả ngay tại đây