Nguyên Nhân Trào Ngược Dạ Dày, Những Vấn Đề Hữu Ích Bạn Cần Biết

Trào ngược dạ dày cũng giống như đau dạ dày, không phải là một vấn đề hiếm thấy hiện nay ở Việt Nam. Đây có thể là một triệu chứng sinh lý bình thường của cơ thể khi bạn ăn no nhưng cũng có thể là dấu hiệu của một bệnh lý nào đó mà bạn phải chú ý theo dõi. Vậy nếu là bệnh lý thì nguyên nhân trào ngược dạ dày là gì? Sau đây, nhóm Dược sĩ, Bác sĩ chúng tôi sẽ gửi tới các bạn những thông tin cụ thể nhất về các nguyên nhân trào ngược dạ dày. Hy vọng các bạn có thể biết được những thông tin hữu ích sau khi đọc xong bài viết này của chúng tôi.

1. Trào ngược dạ dày là gì?

Trào ngược dạ dày hay còn gọi là  trào ngược dạ dày – thực quản, có tên tiếng anh là Gastroesophageal Reflux Disease (GERD). Đây là tình trạng thức ăn, hơi, acid dịch vị,… gọi chung là dịch trong dạ dày có xu hướng đi ngược lên trên thực quản, thậm chí dẫn đến vòm họng. Thi thoảng, khi bạn ăn quá no, lập tức vận động ngay sau khi ăn hoặc nằm ngủ sai tư thế thì hiện tượng này có thể sẽ xảy ra. Lúc này, trào ngược dạ dày được gọi là hiện tượng sinh lý của cơ thể. Nhưng, khi các triệu chứng của tình trạng này như ợ nóng, ợ chua, ợ hơi,… xuất hiện lặp đi lặp lại trong một ngày và kéo dài sang các ngày kế tiếp thì khi ấy, trào ngược dạ dày được xác định là một bệnh lý mà bạn cần lưu tâm.

Ở trạng thái sinh lý bình thường của cơ thể, khi bạn nạp vào trong người, khi bạn ăn uống bất cứ loại thực phẩm nào thì chúng đều có một lối đi chung đó chính là xuôi theo con đường nối từ thực quản xuống đến dạ dày để chuẩn bị sang cho quá trình tiêu hóa tiếp theo. Và để đến được với bao tử của bạn thì trước hết, lượng thức ăn mà bạn đã dùng phải vượt qua một “cánh cửa tự động” đó là cơ thắt dưới thực quản hay cơ LES (Lower Esophageal Sphincter). Sau khi bạn nuốt thức ăn xuống thực quản, “cánh cửa” này sẽ tự động mở ra để lượng thực phẩm đó đi qua và di chuyển xuống dưới dạ dày. Khi tất cả lượng thực phẩm từ thực quản đều bước qua cửa thì cơ thắt thực quản dưới sẽ tự động đóng lại, không cho chúng bất kỳ cơ hội nào để quay ngược trở lại với thực quản. Nhưng do một vài sự cố nào đó mà “cánh cửa” này không thể hoạt động bình thường theo đúng cơ chế khiến lượng thức ăn đã xuống dạ dày không được “canh phòng” chắc chắn và có cơ hội bám theo lượng dịch vị dạ dày được tiết ra trào ngược lên phía thực quản của bạn, đem đến cho người mắc phải một cảm giác không mấy dễ chịu.

Trào ngược dạ dày là gì?

Chứng bệnh này có thể bất gặp ở bất kỳ đối tượng nào và do nhiều yếu tố gây ra. Vậy để biết nguyên nhân trào ngược dạ dày gồm những gì, mời các bạn cùng chúng tôi tìm hiểu ngay sau đây.

2.  Nguyên nhân trào ngược dạ dày đến từ bao tử của chính bạn

2.1. Hoạt động tiêu hóa gặp vấn đề cũng là một nguyên nhân trào ngược dạ dày khác đến từ bao tử

Xuất phát điểm của nguyên nhân này có thể đến từ một số bệnh lý của đường tiêu hóa mà các bạn đang mắc phải ví dụ như: Viêm loét dạ dày – tá tràng, hẹp môn vị, viêm trợt hang vị dạ dày,… ảnh hưởng trực tiếp đến chức năng tiêu hóa thức ăn của bao tử khiến lượng thực phẩm bạn đã dung nạp bị tích đọng lại. Lượng thức ăn lưu lại lâu ngày trong dạ dày này sẽ khiến cơ thắt thực quản dưới phải chịu một sức ép nặng nề khi phải “gắng sức trấn áp” chúng, để chúng không trào ngược lên trên thực quản của bạn. Tình trạng này kéo dài làm cho cơ thắt dưới thực quản ngày một suy yếu, chức phận hoạt động bị rối loạn, “mở ra” một thời cơ tốt cho các chất được tích trữ bên trong dạ dày cùng với dịch vị đi ngược lên thực quản.

Quá trình tiêu hóa gặp trục trặc cũng là nguyên nhân trào ngược dạ dày

2.2. Sự gia tăng đột ngột áp lực ổ bụng – một trong những nguyên nhân trào ngược dạ dày

Sự gia tăng của áp lực ổ bụng cũng là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng trào ngược dạ dày. Bởi khi áp lực ổ bụng tăng lên, cơ thắt dưới thực quản sẽ phải gánh một “sức nặng” lớn do bị đè nén. Nếu như tình trạng xảy ra trong một khoảng thời gian dài mà không được kịp thời khắc phục sẽ khiến cho “cánh cửa thông thương” giữa dạ dày và thực quản bị yếu đi một cách nghiêm trọng, hoạt động đóng mở tự động của nó sẽ không được diễn ra một cách bình thường. Và đây chính là một thời cơ thuận lợi cho acid dịch vị kéo theo các chất chứa trong dạ dày trào ngược lên phía thực quản. Sự gia tăng áp lực ổ bụng có thể đột ngột xuất hiện khi bạn hắt hơi hoặc ho, nó cũng có thể xảy ra ở những người béo phì, những người có khối u trong đường ruột, ở phụ nữ đang có thai,…

>>>Xem thêm: Nguyên Nhân Trào Ngược Dạ Dày Là Gì

3. Thực quản cũng ẩn chứa một vài nguyên nhân trào ngược dạ dày

3.1. Hoạt động co thắt thực quản (nhu động) bị rối loạn là nguyên nhân trào ngược dạ dày

Có một hành động đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với việc “quét sạch” lượng acid ở thực quản khi hiện tượng trào ngược xảy ra mà bạn thực hiện tương đối thường xuyên mỗi ngày đó chính là “nuốt”. Khi nuốt, những cơn co thắt thực quản xuất phát từ thực quản trên hay còn gọi là “nhu động” sẽ được tạo ra. Các cơn nhu động này sẽ giúp đẩy thức ăn, nước bọt,… cũng như bất kỳ thứ gì đang có mặt ở thực quản trôi xuống dưới bao tử của bạn. Chính vì thế khi hoạt động co thắt của thực quản xảy ra hỗn loạn, các nhu động suy giảm sẽ khiến cho việc “trục xuất” lượng acid dịch vị và các chất đang có ở thực quản không được diễn ra gây kích ứng và làm tình trạng trào ngược tăng lên. Và nếu tình trạng này xảy ra trong một khoảng thời gian dài có thể dẫn tới một vài vấn đề sức khỏe khác cho thực quản như viêm thực quản,… Điều này sẽ làm cho chức phận hoạt động của các bộ phận ở thực quản trực tiếp bị ảnh hưởng nghiêm trọng, trong đó có cơ LES. Do đó, “sự rối loạn hoạt động co thắt của thực quản” là một trong những lý do khiến cho tình trạng dạ dày bị trào ngược trở nên ngày một nghiêm trọng kéo theo nhiều hệ lụy khác như viêm họng, viêm thanh quản, viêm loét thực quản,…

3.2. Thoát vị cơ hoành là một nguyên nhân trào ngược dạ dày khác từ thực quản

Bên cạnh các cơ thắt của thực quản trên và dưới thì còn một loại cơ nữa đóng một vai trò bảo vệ không kém phần quan trọng đối với thực quản đó là “cơ hoành”. Đây là ranh giới ngăn cách giữa khoang bụng và khoang ngực của cơ thể, hình vòm dẹt. Ở cơ hoành có một số “cánh cửa thông thương” giữa các cấu trúc thuộc khoang ngực và khoang bụng được gọi là các lỗ hoặc các khe. Và “lỗ cơ hoành thực quản” bao quanh phần dưới của cơ thắt thực quản dưới là một trong những “cánh cửa thông thương” đó.

Khi chức năng sinh lý của cơ thể ở trạng thái bình thường, lỗ cơ hoành thực quản sẽ khép chặt lại khi cơ hoành co để tiếp thêm nguồn lực cho cơ LES, giúp tăng mức độ cản trở trào ngược trong trường hợp các hoạt động gắng sức như ho hoặc hắt hơi diễn ra làm tăng áp lực ổ bụng.

Do đó, khi cơ hoành bị yếu đi (tình trạng thoát vị cơ hoành), một phần nhỏ của bao tử đi kèm với cơ thắt dưới thực quản sẽ “lồi” lên trên cơ hoành, phá hủy phần cấu trúc giữa dạ dày và thực quản. Khi đó hiện tượng dạ dày thực quản trào ngược sẽ càng có thêm cơ hội để diễn ra bởi sự thay đổi vị trí của cơ LES và lỗ cơ hoành thực quản khiến hai bộ phận này không còn nằm đồng mức dẫn tới tình trạng cơ thắt thực quản dưới bị hở, tạo thuận lợi cho acid dịch vị kéo theo các chất trong lòng dạ dày trào ngược lên bên trên.

Thoát vị hoành là nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

3.3. Sự suy giảm chức năng hoạt động của cơ thắt thực quản dưới (cơ LES) cũng là một trong những nguyên nhân trào ngược dạ dày

Hiện tượng dạ dày thực quản bị trào ngược xảy ra có thể là báo hiệu cho thấy tình trạng hoạt động bất thường, không ổn định của cơ thắt dưới thực quản. Khi cơ thể ở trạng thái sinh lý bình thường, cơ thắt dưới thực quản chỉ tự động mở ra trong khoảng thời gian rất ngắn (khoảng 2 – 5 giây) để cho thức ăn, nước bọt,… có cơ hội di chuyển xuống dưới bao tử chuẩn bị cho các quá trình tiêu hóa tiếp theo khi các bạn thực hiện hành động “nuốt” những “chất” đó. Sau khi lượng thức ăn, nước bọt,… đã hoàn toàn rời khỏi thực quản, cơ LES sẽ ngay lập tức thắt chặt lại, đóng kín lối thông giữa dạ dày và thực quản, cản trở cơ hội trào ngược trở lại phía thực quản của các chất chứa cũng như acid dịch vị bên trong dạ dày. Tuy nhiên, khi cơ LES bị suy yếu chức năng hoạt động thì khoảng thời gian mà “cánh cửa tự động” này giãn mở sẽ bị kéo dài hơn bình thường, tạo ra thuận lợi cho các chất (thức ăn,…) bên trong dạ dày đi theo acid dịch vị di chuyển ngược lên thực quản dẫn tới tình trạng trào ngược.

Và đây là một số “tội đồ” khiến cơ thắt dưới thực quản hoạt động sai chức phận vốn có:

Một số yếu tố làm hoạt động của cơ LES bị suy giảm

3.3.1. Tác dụng phụ đến từ một số loại thuốc tây (aspirin, ibuprofen, kháng sinh,…) 

Bên cạnh các tác dụng điều trị thì bất kỳ một loại thuốc tây nào cũng sẽ có những tác dụng phụ không mong muốn. Một trong số đó là những ảnh hưởng không tốt tới hệ thống tiêu hóa của chính bạn làm suy yếu hoạt động co thắt thực quản hay khiến cơ thắt dưới thực quản bị giãn mở bất thường. Và tác dụng phụ này có thể gặp ở một số thuốc như thuốc NSAIDs (ibuprofen, naproxen, aspirin,…), thuốc giảm đau (codein, acetaminophen,…), các loại thuốc kháng sinh, theophylline, diazepam (dùng chống co giật), dopamin (dùng trong điều trị Parkinson),…. Chính vì thế mà khi sử dụng các loại thuốc này bạn có thể sẽ gặp phải tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.

3.3.2. Ảnh hưởng của các chất kích thích (rượu, bia, thuốc lá, coffee, nước có gas,…)

+ Coffee: Nghiên cứu cho thấy các chất có trong coffee như caffeine, acid chlorogenic, N – alkanoyl – 5 – hydroxytryptamide,… rất bất lợi cho hệ tiêu hóa của bạn bởi chúng có khả năng kích thích làm tăng sự bài tiết acid dạ dày, gây sức ép cho cơ LES khiến nó suy yếu và làm cho hiện tượng trào ngược dễ dàng xảy ra.

+ Thuốc lá: Cũng giống như các chất chứa trong coffee thì nicotin trong thuốc lá cũng có khả năng kích thích sản sinh acid dịch vị tạo điều kiện thuận lợi để tình trạng trào ngược diễn ra.

+ Rượu, bia: Rượu, bia có khi vào trong cơ thể sẽ làm tăng áp lực CO₂ trong lòng dạ dày làm cho lớp niêm mạc dạ dày bị tổn thương nghiêm trọng. Hậu quả của việc này là chức năng của bao tử sẽ bị suy yếu dẫn tới việc tiêu hóa thức ăn gặp khó khăn, lượng thức ăn bạn nạp vào sẽ vì thế mà bị ứ lại gây áp lực cho cơ LES, tạo điều kiện để chứng trào ngược dạ dày xảy ra dễ dàng hơn.

+ Nước có gas: Bên trong nước có gas chứa các chất như CO2, caffeine,… có thể phá hủy lớp nhầy bảo vệ niêm mạc do khả năng làm tăng acid HCl trong dịch tiết dạ dày khiến cho hiện tượng trào ngược dạ dày xảy ra tương tự các chất trên.

3.3.3. Thực phẩm nhiều dầu mỡ cũng là một trong những tội đồ làm suy yếu chức năng hoạt động của cơ LES

Việc tiêu hóa lượng chất béo từ nguồn thực phẩm dầu mỡ luôn khiến dạ dày của bạn tốn nhiều thời gian và công sức hơn. Vì thế mà hiện tượng ứ đọng thức ăn trong dạ dày rất dễ xảy ra tạo điều kiện thuận lợi cho tình trạng trào ngược dạ dày thực quản.

>>>Xem thêm: Bị Dạ Dày Trào Ngược Và Cách Chẩn Đoán Điều Trị Hiệu Quả

4. Một vài nguyên nhân trào ngược dạ dày khác mà bạn cần chú ý

4.1. Stress căng thẳng kéo dài là một nguyên nhân trào ngược dạ dày bạn có thể kiểm soát

Việc phải trải qua những lo âu, căng thẳng quá mức trong một thời gian dài sẽ khiến bạn bị stress. Điều này là một trong những nguyên nhân có thể dẫn đến hiện tượng dạ dày thực quản bị trào ngược. Bởi căng thẳng quá mức và stress kéo dài sẽ kích thích cơ thể tăng bài tiết một loại hormon thượng thận là “Cortisol”. Hormon này không chỉ ức chế các phản ứng bảo vệ dạ dày theo cơ chế tự miễn mà còn có khả năng kích thích làm tăng sản sinh acid HCl và pepsin trong dạ dày. Lượng pepsin được tiết ra sẽ phá hủy lớp nhầy bảo vệ niêm mạc thực quản, tạo cơ hội cho acid HCl trào ngược lên trên. Không những thế pepsin còn gây áp lực lên cơ thắt dưới thực quản khiến nó bị suy yếu và làm tình trạng trào ngược ngày càng nghiêm trọng hơn. Như vậy, stress và căng thẳng quá độ kéo dài không chỉ là tác nhân gây bệnh mà còn là một “chất xúc tác” đẩy nhanh tốc độ phát triển của bệnh theo chiều hướng ngày càng xấu đi.

Stress kéo dài cũng là nguyên nhân gây trào ngược dạ dày

4.2. Ăn uống tùy tiện, thiếu khoa học cũng là một trong những nguyên nhân trào ngược dạ dày

Hoạt động hệ tiêu hóa của bạn có thể trực tiếp bị ảnh hưởng bởi cách bạn ăn uống như thế nào mỗi ngày. Việc bạn ăn uống thiếu khoa học, thiếu lành mạnh có thể sẽ là nguyên nhân dẫn tới một số bệnh lý khiến cho quá trình tiêu hóa thức ăn gặp trở ngại, lượng thức ăn bạn dung nạp vào cơ thể sẽ vì thế mà bị tích tụ lại, tồn đọng lâu ngày trong bao tử của bạn, gây “áp lực” cho cơ LES làm nó bị suy nhược, hoạt động đóng mở tự động của cơ này cũng vì thế mà trở nên rối loạn. Khi đó, tình trạng dạ dày thực quản trào ngược rất dễ xảy ra. Và đây là một số thói quen ăn uống không khoa học có thể gây ra chứng trào ngược mà bạn cần tránh:

4.2.1. Ăn không đủ bữa (< 3 bữa/ ngày)

Acid dịch vị sẽ được sản sinh ra nhiều hơn nếu bạn quá đói hoặc ăn quá no, điều này sẽ khiến bề mặt niêm mạc dạ dày bị tổn thương, lâu dần hoạt động co bóp để tiêu hóa thức ăn của bao tử sẽ bị suy giảm dẫn tới tình trạng thức ăn bị ứ đọng. 

4.2.2. Ăn quá no

Nếu lượng thức ăn của bữa sau liên tục được dồn vào dạ dày trong khi lượng thực phẩm trước đó chưa kịp tiêu hóa hoàn toàn thì bao tử của bạn sẽ bị căng phồng lên khiến cho khoảng thời gian nghỉ ngơi (hồi phục) sau mỗi lần làm việc bị rút ngắn lại. Lúc đó, các cấu trúc niêm mạc sẽ bị phá hủy làm cho khả năng tiêu hóa thức ăn của dạ dày bị suy giảm dẫn tới hiện tượng ứ đọng thức ăn.

4.2.3. Ăn thừa lượng chất cần thiết cho cơ thể trong một ngày

Đây cũng là một trong những nguyên nhân khiến cho hoạt động tiêu hóa thức ăn của bạn trở nên khó khăn và làm thức ăn bị tích động lâu ngày trong dạ dày. Bởi khi bạn nạp vào cơ thể một khối lượng chất vượt mức cho phép theo khuyến cáo của viện dinh dưỡng (protein > 200g/ngày, dầu mỡ > 30g/ ngày,…) đặc biệt là chất xơ, chất béo và protein dạ dày sẽ phải làm việc cật lực để tiêu hóa hết lượng chất đó. Lâu dần, việc bao tử của bạn bị suy yếu sẽ là điều không thể tránh khỏi. 

Thói quen ăn uống không khoa học, lành mạnh có thể gây trào ngược dạ dày

4.3. Vấn đề cân nặng cũng là một trong những nguyên nhân trào ngược dạ dày mà bạn cần lưu tâm

Béo phì không chỉ là nguyên nhân gây ra các bệnh lý thường gặp như đái tháo đường, tăng huyết áp, tim mạch,… thì nó còn là tác nhân dẫn tới hiện tượng trào ngược dạ dày. Khi cân nặng của bạn vượt quá mức cho phép (chỉ số BMI  ≥ 25 kg/m² theo WHO) nó sẽ làm cho áp lực bên trong ổ bụng tăng lên và gây sức ép nặng nề cho cơ thắt dưới thực quản, lâu dần làm cho chức năng hoạt động của cơ quan này bị giảm sút. Khi đó acid dịch vị cùng các chất bên trong dạ dày sẽ có cơ hội thuận lợi để đi ngược lên trên thực quản gây ra hiện tượng trào ngược. Bạn có thể kiểm tra xem mình có đang ở trong tình trạng thừa cân hay không bằng chỉ số BMI = cân nặng/ (chiều cao)² , với cân nặng tính theo đơn vị là ki – lô – gam và chiều cao tính theo đơn vị mét. Nếu kết quả mà bạn tính được vượt quá 25 kg/ m² thì bạn nên lưu tâm hơn tới cân nặng của mình. 

Trào ngược dạ dày gây ra bởi tình trạng thừa cân

4.4. Nguyên nhân trào ngược dạ dày do những yếu tố bẩm sinh

Hiện tượng trào ngược dạ dày cũng có thể xảy ra ở một số trường hợp người bệnh bẩm sinh có thoát vị cơ hoành, cơ thắt dưới thực quản bị suy nhược hay ở những người mắc các bệnh đường tiêu hóa như viêm loét dạ dày – tá tràng,… (do ảnh hưởng từ gia đình,…) làm tăng khả năng gây ra trào ngược.

Trào ngược dạ dày có thể xảy ra ở một số người bệnh bẩm sinh

>>>Xem thêm: Chữa Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản Hiệu Quả Theo Lời Khuyên Bác Sĩ

Trên đây là những nguyên nhân trào ngược dạ dày thực quản mà nhóm Dược sĩ, Bác sĩ chúng tôi muốn gửi tới các bạn. Mong rằng sau khi đọc toàn bộ bài viết này các bạn có thể biết được tình trạng mà mình đang mắc phải do đâu mà có và lựa chọn được các phương pháp điều trị sao cho hiệu quả nhất. Để biết một số biện pháp điều trị chứng trào ngược dạ dày này các bạn có thể bỏ ra một ít thời gian quý báu của mình và ghé vào đây, tham khảo bài viết của chúng tôi. Và nếu như bạn có bất cứ thắc mắc nào chưa thực rõ thì đừng ngần ngại, hãy mau liên lạc tới HOTLINE: 18006091 của Scurma Fizzy để được lắng nghe những giải đáp tận tình, có chuyên môn cao đến từ những chuyên gia hàng đầu của chúng tôi.