Trào Ngược Dạ Dày Trẻ Sơ Sinh Và Những Điều Cần Biết

Hiện nay, trào ngược dạ dày không còn là vấn đề xa lạ. Đối tượng ta thường bắt gặp nhất là ở trẻ sơ sinh. Tuy nhiên, không phải bà mẹ nào cũng nắm được trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh là gì, nó có phải là bệnh lý không, cách điều trị và chăm sóc ra sao. Để giúp bạn hiểu rõ về vấn đề này, chúng tôi sẽ cung cấp những thông tin cần thiết nhất qua bài viết dưới đây. 

1. Thế nào là trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh?

1.1. Trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh là gì?

Trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh là hiện tượng trẻ nôn trớ sau khi bú, xảy ra khi thức ăn trào ngược lên dạ dày của trẻ. 

1.2. Trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh phổ biến như thế nào?

Trào ngược phổ biến ở hầu hết trẻ sơ sinh. Tỷ lệ trào ngược dạ dày tăng lên trong khoảng thời gian từ 2 tháng đến 6 tháng tuổi (có thể do lượng chất lỏng tăng lên mỗi lần bú) và sau đó bắt đầu giảm sau 7 tháng.

Trào ngược dạ dày khỏi ở khoảng 85% trẻ sơ sinh 12 tháng và 95% trẻ 18 tháng.

2. Nguyên nhân điển hình gây ra trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh

2.1. Cơ vòng thực quản dưới chưa hoàn thiện

Cơ vòng thực quản dưới là vòng cơ ở đáy thực quản của trẻ. Cơ này giãn ra để đưa thức ăn vào dạ dày và co lại để ngăn thức ăn và axit trào ngược trở lại thực quản.

Nếu cơ không đóng kín hoàn toàn, chất lỏng sẽ chảy ngược vào ống dẫn thức ăn từ dạ dày. Ở trẻ sơ sinh cơ này chưa phát triển hoàn thiện, đặc biệt là những trẻ sinh non.

Khi cơ vòng thực quản mở ra, thức ăn trong dạ dày trào ngược lên thực quản khiến trẻ phải khạc nhổ hoặc nôn trớ.

Tình trạng trên rất phổ biến ở trẻ, kể cả trẻ khỏe mạnh. Nếu nó không cản trở đến việc bú sữa và sức khỏe của trẻ thì bố mẹ không nên quá lo lắng về vấn đề này. 

2.2. Thực quản ngắn hoặc hẹp

Các chất có trong dạ dày khi trào ngược sẽ có quãng đường di chuyển ít hơn nếu thực quản ngắn hơn bình thường. Với những trẻ có thực quản hẹp hơn bình thường, lớp niêm mạc dễ bị tổn thương.

2.3. Chế độ ăn

Hằng ngày trẻ hấp thu dinh dưỡng qua sữa, bột hoặc cháo. Các sản phẩm này đều là thức ăn lỏng, mềm nên dễ lọt qua các khe hở nhỏ của cơ vòng. 

Theo thống kê,  những trẻ sơ sinh sử dụng sữa bò làm tăng nguy cơ xuất hiện tình trạng trào ngược dạ dày hơn trẻ bú bằng sữa mẹ. Bởi vì sữa bò tiêu hóa chậm hơn sữa mẹ, nên lưu lại trong dạ dày lâu hơn.

2.4. Tư thế khi cho trẻ bú

Tư thế trong và sau khi bú là nguyên nhân phổ biến gây ra trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh nhưng bố mẹ thường không quan tâm về vấn đề này. 

Thông thường trẻ được cho bú ở tư thế nằm ngang, đặc biệt là ban đêm khi trẻ ngủ. Tư thế này dễ khiến các chất trong dạ dày trào ngược lên thực quản.

Lời khuyên dành cho bố mẹ là nên giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng trong khi cho trẻ bú và sau đó từ 20 đến 30 phút. Mẹo nhỏ này có thể giúp giảm hiện tượng nôn trớ ở trẻ. 

Theo khuyến nghị của Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kì (FDA), không nên sử dụng các dụng cụ định vị giấc ngủ và đệm lót khi cho con bú hoặc ngủ, bởi dễ làm tăng Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS).

2.5. Cho trẻ ăn quá mức 

Cho trẻ bú quá nhiều một lúc hoặc bú quá thường xuyên cũng gây ra trào ngược dạ dày. Thức ăn dư thừa gây ra áp lực lớn trên cơ vòng thực quản dưới, khiến trẻ sơ sinh bị ọc sữa.

Khi bố mẹ cho trẻ bú ít hơn lượng sữa đó thì áp lực không cần thiết sẽ được loại bỏ khỏi cơ vòng thực quản dưới và tình trạng trào ngược cũng giảm bớt. 

2.6. Tiền sử gia đình

Bố mẹ hoặc người thân trong gia đình có tiền sử bị trào ngược dạ dày thực quản.

Ngoài ra, một số nguyên nhân bệnh lý cũng có thể gây ra tình trạng trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh, chẳng hạn như:

• Hẹp môn vị

Các cơ ở phần môn vị của dạ dày to ra, thu hẹp lỗ mở môn vị và cuối cùng ngăn cản thức ăn di chuyển từ dạ dày xuống ruột

• Viêm thực quản gây tăng bạch cầu ưu acid

Sự tích tụ quá mức của một loại tế bào bạch cầu gây viêm hoặc làm tổn thương mô của thực quản

• Liệt dạ dày

Bệnh lý này làm thời gian tháo rỗng dạ dày chậm lại, thức ăn vẫn còn lưu lại ở dạ dày trong thời gian dài, duy trì áp lực trong dạ dày dẫn đến hiện tượng trào ngược

• Rối loạn bẩm sinh ống dẫn thức ăn
• Bệnh hen suyễn
• Rối loạn thần kinh
• Thoát vị Hiatal
• Xơ nang

>>>Xem thêm: Trẻ Sơ Sinh Trào Ngược Dạ Dày Thực Quản Và Những Điều Cần Lưu Ý

3. Các triệu chứng của trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh

Trào ngược dạ dày không biến chứng ở trẻ sơ sinh là hiện tượng sinh lý bình thường của cơ thể. Nó không làm trẻ khóc hoặc đau bụng, trẻ vẫn phát triển và sinh hoạt bình thường. 

Trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày sinh lý có các triệu chứng như:

• Trẻ nôn trớ sữa thường xuyên, trớ lên cả mũi, miệng, đặc biệt là sau khi ăn
• Nghẹt thở, thở khò khè (khan giọng) nếu chất trào ngược đi vào khí quản và phổi
• Trào ngược bình thường, không gây khóc
• Ợ hơi ướt hoặc nấc cụt
• Tăng cân đều

Nếu trẻ khạc nhổ, nôn trớ thường xuyên nhưng không có vẻ đau đớn, khó chịu và vẫn tăng cân bình thường thì bố mẹ nên yên tâm, không cần đưa trẻ đến gặp bác sĩ.

Bố mẹ có thể tự theo dõi, quan sát trẻ tại nhà, đề cập về tình trạng này của trẻ với bác sĩ ở những lần kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Nhưng nếu con bạn có các triệu chứng  dưới đây, cần nhanh chóng liên hệ với bác sĩ để được chẩn đoán và đưa ra hướng điều trị thích hợp nhất:

• Đau bụng – trẻ khóc kéo dài trên 3 giờ mỗi ngày mà không rõ nguyên nhân 
• Tăng cân kém, giảm cân liên tục nặng hơn là suy dinh dưỡng
• Dấu hiệu mất nước, chẳng hạn như tã không ướt trong 3 giờ trở lên
• Vẹo lưng, thường trong hoặc ngay sau khi ăn
• Đau dạ dày, đau ngực và đau các vùng khác
• Nhiễm trùng tai giữa, ợ chua, hôi miệng,…
• Trẻ nôn ra máu thường xuyên và dai dẳng
• Xuất hiện máu trong phân 
• Khó nuốt hoặc đau khi nuốt
• Ho khan liên tục

4. Một số biến chứng nguy hiểm của trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh

Trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh nếu bố mẹ không theo dõi và chăm sóc đúng cách thì có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.

Sự trào ngược dạ dày liên tục có thể dẫn đến các biến chứng sau:

• Các vấn đề liên quan đến hô hấp (nếu thành phần trong dạ dày trào ngược vào khí quản, phổi hoặc mũi)
• Đỏ và kích ứng thực quản, nghiêm trọng hơn sẽ dẫn đến viêm thực quản
• Chảy máu trong thực quản
• Mô sẹo xuất hiện trong thực quản, có thể gây tình trạng khó nuốt

5. Làm thế nào để chẩn đoán trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh?

Bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và đặt câu hỏi về các triệu chứng của trẻ. Nếu trường hợp trẻ khỏe mạnh, phát triển như bình thường thì không cần làm một số xét nghiệm.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, bác sĩ sẽ đưa ra chỉ định một số kỹ thuật và xét nghiệm sau:

• Siêu âm

Những hình ảnh siêu âm có thể giúp phát hiện hẹp môn vị.

• Xét nghiệm

Xét nghiệm máu và nước tiểu có thể giúp xác định hoặc loại trừ các nguyên nhân gây ra nôn mửa nhiều lần.

• Theo dõi pH thực quản

Bác sĩ sẽ tiến hành đưa một ống mỏng qua mũi hoặc miệng và vào thực quản của trẻ để theo dõi. Ống được gắn với một thiết bị để theo dõi độ axit thực quản. Trẻ có thể cần phải ở lại bệnh viện trong quá trình theo dõi.

• Chụp X-quang

Những hình ảnh chụp X-quang có thể phát hiện những bất thường trong đường tiêu hóa, ví dụ như tắc nghẽn. Trẻ có thể được cung cấp một chất lỏng cản quang (bari) trước khi chụp X-quang.

• Nội soi đại tràng

Một ống đặc biệt được gắn ống kính camera và ánh sáng (ống nội soi) được đưa qua miệng và vào thực quản, dạ dày và phần đầu tiên của ruột non. 

Đồng thời có thể lấy mẫu mô để làm phân tích. Đối với trẻ sơ sinh và trẻ em, nội soi thường được thực hiện sau khi trẻ được gây mê toàn thân. 

>>>Xem thêm: Bệnh Trào Ngược Dạ Dày Ở Trẻ Em Sai Lầm Khi Cha Mẹ Bỏ Qua

6. Phương pháp điều trị trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh

6.1. Thuốc

Sử dụng thuốc đối với trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh thường không được khuyến cáo, trừ trường hợp trào ngược dạ dày có biến chứng.

Một số nguyên nhân đưa ra thuốc có thể cản trở việc hấp thu sắt và calci của trẻ, dẫn tới tăng nguy cơ của một số nhiễm khuẩn hô hấp và tiêu hóa.

Thuốc giảm tiết acid có thể sử dụng trong thời gian ngắn nếu trường hợp trẻ:

• Chậm phát triển
• Bỏ ăn
• Có bằng chứng viêm thực quản
• Bị hen mãn tính

Thuốc thường được dùng là nhóm thuốc giảm tiết acid dạ dày như ranitidine dùng cho trẻ từ 1 tháng tuổi đến 1 tuổi và omeprazole cho trẻ trên 1 tuổi. Sử dụng thuốc kết hợp thay đổi lối sống trong 2 đến 4 tuần.

6.2. Phẫu thuật 

Rất hiếm trường hợp cần đến sự can thiệp của phẫu thuật để giải quyết tình trạng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh, trừ một số trường hợp tình trạng trào ngược ảnh hưởng nghiêm trọng khiến trẻ không phát triển hoặc gây ảnh hưởng tới hô hấp của trẻ.

7. Một số cách đơn giản khắc phục chứng trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh tại nhà

Dưới đây là một số biện pháp khắc phục chứng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh tại nhà mà bậc cha mẹ dễ dàng áp dụng: 

7.1. Điều chỉnh tư thế ngủ cho trẻ sơ sinh

Với những trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày thường khó ngủ. Trên thực tế, tư thế và thời gian ngủ không đúng có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh của trẻ và khiến trẻ quấy khóc nhiều hơn. 

Các bà mẹ nên nhớ rằng không bao giờ cho trẻ bú khi trẻ đang trong tư thế ngủ. Tốt hơn hết là nên để trẻ ngồi thẳng trên đùi của mình khi cho bé bú và không đặt bé nằm xuống ngay sau khi bú xong.

Nên giữ trẻ ở tư thế thẳng đứng trong ít nhất 30 phút sau khi cho trẻ bú xong.

7.2. Thử biện pháp xoa bóp

Massage thường xuyên giúp cải thiện hoạt động của hệ thống hô hấp và tiêu hóa ở trẻ sơ sinh. Ngoài ra, việc massage còn giúp kích thích dây thần kinh phế vị, dây thần kinh trong não điều khiển các vùng khác nhau của hệ thống hô hấp và tiêu hóa.

Thậm chí massage còn giúp cơ thể phát triển nhanh chóng hơn để từng bộ phận cơ thể bắt đầu hoạt động hiệu quả hơn sớm hơn.

Một nghiên cứu năm 2014 được công bố trên tạp chí Biological Research for Nutrition báo cáo rằng massage giúp giảm các triệu chứng ở trẻ sơ sinh bị trào ngược dạ dày.

Massage thậm chí còn giúp cải thiện khả năng nhận thức, giảm quấy khóc và hỗ trợ ngủ ngon.

• Đặt trẻ ở tư thế nằm.
• Bôi một ít dầu ô liu hoặc dầu dừa ấm lên bụng của trẻ.
• Nhẹ nhàng xoa bóp bụng theo chiều kim đồng hồ trong vòng 3 đến 4 phút.
• Sau đó, massage lưng nhẹ nhàng trong 2 phút.
• Cuối cùng, xoa bóp tay và chân trẻ.
• Lặp lại điều này hai hoặc ba lần mỗi ngày.

Lưu ý: Không nên xoa bóp cho trẻ ngay sau khi bú xong.

7.3. Cho trẻ tập thể dục nhẹ nhàng

Để giúp trẻ sơ sinh đối phó với các triệu chứng của trào ngược dạ dày, có thể sử dụng một số bài tập vận động cơ bản. 

Một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên Oxidative and Medicine Cellular Longevity báo cáo rằng tập thể dục giúp cải thiện hoạt động tiêu hóa. Tuy nhiên, điều quan trọng cần lưu ý đó là nên cho trẻ bú sau khi vận động khoảng 30 phút và không nên cho trẻ bú ngay trước khi tập thể dục.

Các bài tập nhằm mục tiêu giảm khí và đầy hơi, chẳng hạn như đạp chân hoặc bài tập đẩy đầu gối, là một số trong những lựa chọn tốt nhất để thử.

Dưới đây là các bước bài tập thể dục nhẹ nhàng cho trẻ: 

• Đặt trẻ ở tư thế nằm.
• Dùng tay giữ hai chân trẻ nâng lên.
• Nhẹ nhàng bắt đầu di chuyển chân của bé như thể bé đang đi xe đạp.
• Làm điều này trong 10 phút, vài lần một ngày.

7.4. Cho trẻ bú thường xuyên hơn

Đôi khi, trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh có thể được điều trị bằng cách thực hiện những thay đổi nhỏ trong thói quen cho trẻ sơ sinh ăn.

Ví dụ, bắt đầu cho trẻ bú ít sữa mẹ hoặc sữa công thức hơn trong mỗi lần cho trẻ bú và tăng số lần cho trẻ dùng sữa. Luôn nhớ rằng trẻ sơ sinh rất dễ bị trào ngược và nôn sữa khi bụng quá no.

Mặt khác, dạ dày không quá no sẽ tạo áp lực ít hơn lên cơ vòng thực quản dưới (LES) do đó điều này sẽ giúp ngăn cản thức ăn đi ngược vào thực quản từ dạ dày, từ đó giảm triệu chứng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.

Khi cho trẻ bú, cố gắng bế trẻ ở tư thế thẳng đứng hơn và giữ trẻ thẳng đứng trong 10 phút sau khi bú. Tránh đặt trẻ nằm xuống ngay sau khi bú và đảm bảo cho trẻ ợ hơi sau mỗi lần bú.

7.5. Làm đặc sữa mẹ hoặc sữa công thức có thể tốt hơn cho trẻ

Cho dù đang cho trẻ uống sữa mẹ hay sữa công thức, thì việc pha đặc một chút với một ít ngũ cốc gạo có thể giúp điều trị chứng trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.

Việc làm đặc thức ăn được cho là có thể giúp ngăn chặn chất trong dạ dày trào lên thực quản.

Trong một nghiên cứu năm 2017 được công bố trên Cochrane Database of Systematic Reviews, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những trẻ sơ sinh đủ tháng mắc trào ngược dạ dày được cho uống chất làm đặc thức ăn thì số lần trào ngược ít hơn hai lần mỗi ngày.

Tuy nhiên, nên hỏi ý kiến ​​bác sĩ nhi khoa để biết về loại sữa đặc công thức mà có thể thêm vào sữa công thức hoặc sữa mẹ tùy theo độ tuổi của trẻ.

>>>Xem thêm: Bệnh Trào Ngược Dạ Dày Ở Trẻ Sơ Sinh, Phụ Huynh Cần Chú Tâm

7.6. Tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc lá

Thay đổi lối sống có thể giúp giảm chứng trào ngược và một chiến lược quan trọng trong vấn đề này là tránh để trẻ tiếp xúc với khói thuốc.

Khói thuốc lá có thể làm giãn cơ vòng thực quản dưới và làm tăng tình trạng trào ngược xảy ra.

Khói thuốc cũng có thể làm tăng khả năng trẻ sơ sinh bị đau bụng, khó chịu, hen suyễn, viêm phổi, viêm mũi họng và viêm tai giữa.

7.7. Chăm sóc sức khỏe người mẹ nuôi con bằng sữa mẹ

Nuôi con bằng sữa mẹ chính là cách thức góp phần cung cấp cho trẻ sơ sinh các dưỡng chất cần thiết để hỗ trợ tăng trưởng và phát triển khỏe mạnh.

Những người mẹ đang cho trẻ bú sữa mẹ, cần phải chú trọng đến chế độ ăn uống của mình. Chế độ ăn uống của người mẹ có ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, sự tăng trưởng và phát triển của thai nhi.

Trên thực tế, trẻ bú sữa mẹ có thể được hưởng lợi từ việc thay đổi chế độ ăn của người mẹ. Do đó, các bà mẹ đang cho con bú nên theo dõi chặt chẽ chế độ ăn uống của mình để tránh trào ngược dạ dày ở trẻ sơ sinh.

• Không nên sử dụng các sản phẩm từ sữa, vì protein có trong các sản phẩm từ sữa có thể gây kích ứng đường tiêu hóa còn non yếu của trẻ sơ sinh.
• Tránh các chất gây dị ứng phổ biến bao gồm lúa mì, cam quýt, các loại hạt, trứng và đậu nành.
• Hạn chế thức ăn nhiều chất béo, đồ chiên hoặc cay, cũng như đồ uống có ga, sô cô la và caffeine.
• Tránh xa rượu và khói thuốc lá.
• Các bà mẹ đang cho con bú nên ăn sữa chua probiotic hàng ngày để cải thiện hệ tiêu hóa của cả mẹ và con.
• Vì nước là thành phần quan trọng trong sữa mẹ nên các bà mẹ cho con bú nên uống nhiều nước trong ngày để giữ nước cho cơ thể.

7.8. Một số biện pháp khác

• Cho trẻ ăn với lượng thức ăn nhỏ hơn đều đặn, nhiều lần trong ngày.
• Không bao giờ thử bất kỳ loại thức ăn rắn nào mà không hỏi ý kiến ​​bác sĩ.
• Đảm bảo rằng em bé của bạn không ăn quá nhiều.
• Tránh xử lý thô bạo hoặc đánh mạnh em bé của bạn.
• Tránh mặc quần áo chật, chẳng hạn như tã chật hoặc quần lưng thun trong khi ngủ.
• Nếu nghi ngờ dị ứng hoặc không dung nạp thực phẩm, hãy hỏi ý kiến ​​bác sĩ.
• Nếu cho trẻ bú bình, hãy kiểm tra kích cỡ núm vú của bình. Núm vú nhỏ hơn sẽ khiến bé nuốt không khí trong khi ăn và núm vú lớn hơn sẽ làm tăng tốc độ chảy của sữa.

Trên đây là một số điều cần biết về trào ngược dạ dày trẻ sơ sinh và một số biện pháp chăm sóc trẻ đơn giản dễ áp dụng tại nhà.

Xin giới thiệu với bạn đọc sản phẩm Scurma Fizzy giúp bảo vệ sức khỏe dạ dày. Scurma Fizzy là kết quả nghiên cứu trong 3 năm của các nhà khoa học Viện Hàn Lâm Khoa học và Công nghệ và ĐH Quốc gia Hà Nội khi ứng dụng thành công công nghệ hướng đích từ hợp chất Curcumin chiết xuất từ củ nghệ vàng nhằm tăng cường hiệu quả tại đích tác dụng gấp 70 lần Nano Curcumin thông thường.

Đồng thời, góp phần tăng hiệu quả làm lành vết loét và chống oxy hóa của cơ thể hơn so với các dạng bào chế khác. Tìm hiểu thêm về sản phẩm Scurma Fizzy tại đây để góp phần bảo vệ dạ dày của bản thân toàn diện hơn.

Liên hệ ngay HOTLINE 1800.6091 để được các bác sĩ, dược sĩ chuyên gia tư vấn MIỄN PHÍ về tình trạng dạ dày đang gặp phải ngay hôm nay để hạn chế các biến chứng nghiêm trọng.