Chướng Khí Là Bệnh Lý Hay Sinh Lý Và Có Nguy Hiểm Không

Hầu hết mọi người đều đã từng trải qua cảm giác chướng khí, khó tiêu sau mỗi lần ăn no. Tình trạng này gây nên cảm giác khó chịu, phiền toái và ảnh hưởng đến cuộc sống hằng ngày. Có nhiều nguyên nhân khác nhau dẫn đến triệu chứng trên như ăn phải các thực phẩm sinh nhiều khí dư thừa, thói quen sinh hoạt thiếu khoa học, uống đồ uống có gas hay do tác dụng phụ từ một số thuốc gây ra.

1. Tại sao bị chứng chướng khí

Chướng khí có phải là bệnh lý hay không là câu hỏi được rất nhiều người quan tâm và tìm câu trả lời. Đây thực chất không phải là một vấn đề bệnh lý mà là triệu chứng rối loạn thường gặp về tiêu hóa.

Tình trạng này mọi người rất dễ nhận biết vì khi dạ dày nạp một lượng thức ăn sau nhiều giờ nhưng vẫn không thể tiêu hóa được, thức ăn đó tích tụ lại sinh ra nhiều khí dư thừa dẫn đến hiện tượng căng tức bụng, chướng bụng và đầy hơi.

Tuy nhiên, nếu triệu chứng này lặp đi lặp lại thường xuyên, đi kèm với các dấu hiệu nghiêm trọng khác thì rất có thể người bệnh đã mắc một số bệnh về đường tiêu hóa và cần được chữa trị kịp thời.

>>> Xem thêm: Bé Bị Chướng Bụng Đầy Hơi Phải Làm Sao

Nguyên nhân của chứng chướng khi chủ yếu do các lý do:

1.1. Do chế độ ăn thiếu lành mạnh

Người thường xuyên tiêu thụ các thực phẩm nhiều dầu mỡ, cay nóng, đồ ăn tái hoặc chưa chín như nem, rau sống, gỏi cá, tiết canh thì rất dễ gặp chứng rối loạn tiêu hóa, nguy hiểm hơn là ngộ độc thực phẩm, nhiễm ký sinh trùng và giun sán. 

Bên cạnh đó, một số thói quen ăn uống không khoa học cũng góp phần gây ra chứng đầy bụng, chướng khí đó là:

• Thói quen ăn quá nhanh, không nhai kỹ thức ăn khó tiêu hoá.
• Thói dùng ống hút trong ăn uống
• Vừa ăn vừa làm công việc khác như nói chuyện điện thoại, giải quyết công việc.
• Ăn trái giờ giấc, không đúng bữa.
• Vừa ăn no đã nằm ngay hay không vận động nhẹ sau khi ăn.

Ngoài ra, các loại thực phẩm sau dễ gây nên chướng đầy hơi, khó tiêu nếu ăn thường xuyên:

• Táo
• Dưa hấu
• Hành củ
• Rau cải
• Kẹo cao su
• Các loại ngũ cốc chứa lúa mì, lúa mạch đen

1.2. Rối loạn hệ tiêu hóa hay bệnh lý về tiêu hóa

Rối loạn tiêu hóa là hiện tượng một số cơ vòng trong của hệ tiêu hóa bị co thắt lại một cách bất bình thường và làm cho chức năng hoạt động của hệ tiêu hóa bị suy giảm, biến đổi và gây ra tình trạng rối loạn.

Việc thường xuyên tiêu thụ các thực phẩm không đảm bảo vệ sinh khiến đường ruột của người bệnh có thể nhiễm độc tố, vi khuẩn HP dễ xâm nhập làm hệ tiêu hóa suy giảm chức năng hoạt động gây ra triệu chứng chướng khí.

Rối loạn tiêu hóa thường rất dễ nhận biết, nó biểu hiện bởi các triệu chứng điển hình như đầy hơi, tiêu chảy,  ăn uống khó tiêu, đau bụng âm ỉ đến dữ dội.

>>> Xem thêm: Bị Đầy Hơi  Khó Tiêu Cần Làm Gì

Nếu hiện tượng này xuất hiện với tần suất liên tục và mức độ tăng dần thì đây có thể là dấu hiệu của các bệnh lý gan mật, bệnh nhân cần đặc biệt lưu ý để chữa trị kịp thời.

Bên cạnh đó, đầy hơi đôi lúc là dấu hiệu của các bệnh lý về dạ dày và đại tràng như:

• Hội chứng ruột kích thích

Hội chứng này có mối quan hệ với việc cơ thể người bệnh quá nhạy cảm với các dây thần kinh ở ruột, thường xuyên gặp căng thẳng, áp lực, hay do hiện tượng thức ăn tích tụ ở ruột già thời gian quá lâu hoặc quá ngắn.

Hội chứng ruột kích thích gây rối loạn chức năng hoạt động của đại tràng ảnh hưởng lớn đến quá trình tiêu hóa thức ăn. Đầy hơi, khó tiêu, táo bón là các triệu chứng thường gặp của hội chứng này.

• Viêm loét dạ dày-tá tràng

Đây là bệnh về tiêu hóa thường gặp trong cuộc sống hiện đại ngày nay. Bệnh được chẩn đoán dựa vào các vết viêm, loét xuất hiện trên niêm mạc  dạ dày hoặc phần đầu của ruột non.

Khi bị viêm loét dạ dày-tá tràng, người bệnh thường có triệu chứng đầy hơi, khó tiêu đi kèm với tình trạng chán ăn, ợ nóng, ợ chua. Vì lúc này dạ dày tiết nhiều axit hơn bình thường và chức năng của hệ tiêu hóa cũng suy giảm nên hoạt động tiêu hóa bị trì trệ, làm khí dư tích tụ lại trong dạ dày.

• Viêm niêm mạc dạ dày

Niêm mạc dạ dày có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ, ngăn ngừa các tác nhân làm ảnh hưởng đến dạ dày. Do vậy lớp niêm mạc rất dễ bị tấn công và phải chịu nhiều tổn thương.

Lâu dần các tổn thương đó phát triển thành nhiễm trùng và viêm nhiễm, từ đó gây ra bệnh viêm niêm mạc dạ dày. Chướng khí là một trong những triệu chứng điển hình của bệnh này.

>>> Xem thêm: Viêm Niêm Mạc Dạ Dày Là Gì

1.3. Liên quan đến khả năng hoạt động của gan

Một trong những nguyên nhân góp phần gây ra hiện tượng đầy hơi khó tiêu là chức năng hoạt động của gan bị suy giảm. Theo các chuyên gia, gan có khả năng sản xuất ra mật để hỗ trợ tiêu hóa thức ăn.

Tuy nhiên khi gan gặp một số vấn đề hoặc mắc phải các bệnh lý như xơ gan, ung thư gan, suy gan, làm do tế bào Kupffer hoạt động quá mức bình thường dẫn đến tế bào gan chịu nhiều thương tổn sẽ giảm chức năng tiết ra mật, gây ảnh hưởng đến khả năng tiêu hóa đặc biệt là sau khi tiêu thụ thức ăn chứa nhiều chất béo, dầu mỡ.

Theo một nghiên cứu đã được công bố trên Thư viện Y học quốc gia Hoa Kỳ, tế bào Kupffer này khi bị kích thích hoạt động quá mức sẽ sinh ra những chất gây viêm như Interleukin, TNF-α, TGF-β dẫn đến phá hủy và làm hoại tử tế bào gan.

Tùy thuộc vào mức độ và tính chất của những chất gây viêm mà gây nên các vấn đề về gan tương ứng, trong đó có tình trạng đầy hơi, khó tiêu. 

Nếu người bệnh xuất hiện triệu chứng đầy bụng khó tiêu kèm với dấu hiệu khác như tiểu tiện có màu vàng đậm, da nổi nhiều mụn nhọt và ngứa ngáy, cơ thể mệt mỏi, thần kinh suy nhược thì nhanh chóng đi khám gan để tìm ra chính xác nguyên nhân gây bệnh và được điều trị kịp thời.

1.4. Tác dụng phụ khi dùng một số loại thuốc 

Việc dùng các loại thuốc trung hòa axit của dạ dày tạo ra khí hơi hoặc thuốc kháng sinh trong thời gian quá dài để chữa bệnh mãn tính vô tình tiêu diệt vi khuẩn có lợi, gây ra sự mất cân bằng hệ vi sinh của đường ruột, dễ dẫn đến rối loạn tiêu hóa hay bị chướng khí, đầy hơi, khó tiêu.

Bên cạnh đó, một số người bệnh tự ý dùng thuốc khi không có sự chỉ định của bác sĩ cũng gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa, gây đầy bụng chướng hơi.

>>> Xem thêm: Uống Thuốc Đau Dạ Dày Có Tác Dụng Phụ Gì Và Các Biện Pháp Khắc Phục

                           Thuốc Dạ Dày Hp Hiệu Quả Được Bác Sĩ Tin Dùng

Khi dùng một số loại thuốc kháng sinh hoặc thuốc trung hòa acid dạ dày để chữa trị các bệnh trong thời gian dài có thể vô tình tiêu diệt những lợi khuẩn của đường ruột, gây mất cân bằng hệ vi sinh, dẫn đến tình trạng rối loạn hệ tiêu hóa, xuất hiện triệu chứng chướng khí, ăn uống không tiêu, táo bón, tiêu chảy.

Ngoài ra, nhiều người bệnh chủ quan, tự ý sử dụng thuốc khi mắc bệnh, uống thuốc không đúng cách, đúng liều, không theo các chỉ định của bác sĩ cũng gây ra những vấn đề về đường tiêu hóa, trong đó có chứng đầy bụng, khó tiêu.

Nguy hiểm hơn có thể dẫn đến tình trạng kháng thuốc, làm suy giảm chức năng hoạt động của đại tràng.

1.5. Do thường xuyên sử dụng rượu bia và các chất kích thích

Theo nghiên cứu trong rượu bia có chứa hàm lượng cồn rất lớn, nếu uống rượu bia vào lúc dạ dày đang trống, thì niêm mạc dạ dày rất dễ bị các chất cồn này kích thích làm xuất hiện chứng đầy hơi chướng bụng.

Đặc biệt khi dạ dày bị tổn thương lâu dài có thể gây nên bệnh lý viêm dạ dày cấp tính hoặc mãn tính.

2. Các dấu hiệu thường gặp của chứng chướng khí

Triệu chứng chướng khí có các biểu hiện điển hình và rất dễ nhận biết như sau:

• Bụng căng tức, phình to, gây cảm giác khó chịu sau khi ăn no hoặc thậm chí cả khi chưa ăn uống gì. 
• Thường xuyên xì hơi, sôi bụng, ợ hơi đôi lúc có cả ợ nóng và ợ chua.
• Khó chịu vùng ngực và vùng thượng vị, đôi khi đau tức ngực, đau âm ỉ ở bụng trên, cảm giác hơi đã lên đến ngực nhưng lại không thể ợ được.
• Cảm giác buồn nôn nhưng hầu như không nôn được, sụt cân không rõ nguyên nhân, mệt mỏi, chán ăn.

>>> Xem thêm: Chướng Bụng, Đầy Hơi, Buồn Nôn

Khi nào cần gặp bác sĩ?

Bình thường hiện tượng đầy hơi, khó tiêu có thể tự hết. Người bệnh cần đi khám bác sĩ ngay lập tức trong trường hợp các triệu chứng đó không thuyên giảm mặc dù đã thay đổi thói quen ăn uống để cải thiện tình trạng này.

Ngoài ra, bệnh nhân cũng cần đi khám bác sĩ ngay nếu gặp các triệu chứng như:

• Tức ngực
• Sốt cao
• Đau bụng
• Sụt cân liên tục
• Tiêu chảy thường xuyên
• Thay đổi màu sắc phân khi đi đại tiện

Nếu người bệnh có dấu hiệu và triệu chứng nêu trên hoặc có bất kỳ câu hỏi nào, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ. Do mỗi người bệnh có cơ địa không giống nhau.

Những biểu hiện trên đôi khi là dấu hiệu của một bệnh lý về đường tiêu hóa nghiêm trọng gây ra. Vì vậy hãy hỏi ý kiến bác sĩ để xác định được chính xác nguyên nhân gây bệnh và có phương án điều trị thích hợp nhất.

3. Chướng khí được chẩn đoán như thế nào?

Để xác định được chính xác những nguyên nhân gây nên triệu chứng này, bác sĩ thường sẽ đặt cho bệnh nhân các câu hỏi và thực hiện một số kỹ thuật cần thiết để chẩn đoán.

Các câu hỏi đó có thể là: 

• Bạn thường ăn các thực phẩm gì?
• Bạn có ăn đúng bữa, đúng giờ giấc không?
• Bạn có vận động nhẹ sau khi ăn không?
• Bạn có đang áp lực, stress trong công việc và cuộc sống không?
• Bạn có thường xuyên bị đau bụng không?
• Mức độ đau bụng là âm ỉ hay dữ dội?
• Bạn có đang sử dụng các thuốc giảm đau, thuốc kháng sinh hay không? 
• Bạn có bị ợ hơi, ợ nóng, ợ chua không?
• Tần suất đi ngoài và tình trạng phân của bạn có thay đổi gì không?
• Dạo gần đây bạn có bị sụt cân không rõ nguyên nhân, hay buồn nôn hoặc mắc chứng khó nuốt không?
• Tiền sử gia đình bạn có ai bị các bệnh lý về dạ dày không?

Bên cạnh đó có một số kỹ thuật và xét nghiệm thường được bác sĩ chỉ định để chẩn đoán nguyên nhân gây chướng khí. Các kỹ thuật này được chỉ định khi bệnh nhân có các triệu chứng nghiêm trọng, không điển hình, hoặc bác sĩ nghi ngờ bệnh nhân đang mắc phải một bệnh lý nào khác.

3.1. Xét nghiệm vi khuẩn HP (Helicobacter pylori)

Xét nghiệm này hay được gọi tắt là test HP. Nó giúp bác sĩ kiểm tra xem bệnh nhân có bị nhiễm vi khuẩn HP hay không và mức độ nhiễm khuẩn ra sao. Những thông tin này rất quan trọng trong việc chẩn đoán các bệnh lý về đường tiêu hóa. Đồng thời cũng phòng ngừa nguy cơ phát triển bệnh ở người có khả năng mắc cao.

Hiện nay kỹ thuật này rất phổ biến và được thực hiện tại các cơ sở y tế trên cả nước. Có nhiều hình thức để thực hiện việc test HP như test qua hơi thở, test trong phân, trong máu hoặc bằng cách nội soi dạ dày.

>>> Xem thêm: Điều Trị Vi Khuẩn Hp Có Khó Không?

3.2. Nội soi đường tiêu hóa trên

Thủ thuật này được bác sĩ chỉ định khi người bệnh có các dấu hiệu đáng báo động như sụt cân liên tục, nôn mửa liên tục đặc biệt là sau khi ăn, chứng khó nuốt, vàng da, thiếu máu, xuất hiện hạch ngoại vi. Kỹ thuật này cho phép chẩn đoán các bệnh lý nguy hiểm như ung thư dạ dày hay ung thư thực quản.

Ngoài ra tùy vào mỗi trường hợp lâm sàng cụ thể bác sĩ sẽ chỉ định một vài kỹ thuật khác như huyết đồ,  xét nghiệm kiểm tra chức năng gan, khả năng hoạt động của tuyến giáp, amylase máu, xét nghiệm ký sinh trùng đường ruột có trong phân, test thử thai.

4. Các phương pháp khắc phục chứng chướng khí

4.1. Dùng thuốc trị chứng chướng khí

Khi gặp tình trạng đầy bụng, ăn uống không tiêu, có thể sử dụng một số loại thuốc để cải thiện triệu chứng này, chẳng hạn như:

• Thuốc có chứa thành phần alpha-galactosidase

Các thuốc này có tác dụng phân hủy đường tự nhiên ở trong các loại thực phẩm như ngũ cốc, một số loại trái cây, rau quả. Theo khuyến cáo nên dùng thuốc trước mỗi bữa ăn để đạt được hiệu quả cao.

• Thuốc có thành phần simethicone

Thành phần simethicone có công dụng làm khí dư thừa đi ra khỏi đường tiêu hóa nhanh hơn, do vậy làm giảm các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu.

• Thuốc chứa thành phần lactase

Thuốc chứa thành phần này có khả năng phân hủy đường lactose trong nhiều loại thực phẩm, được chỉ định với những người gặp tình trạng không dung nạp lactose. Đặc biệt lưu ý, trẻ em dưới 3 tuổi và phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú thì không nên dùng.

>>> Xem thêm: Đầy Bụng Khó Tiêu Uống Thuốc Gì Hiệu Quả

                           Các Nhóm Thuốc Dạ Dày Thường Được Dùng Để Điều Trị

4.2. Áp dụng các bài thuốc dân gian để chữa chướng khí

Trong dân gian lưu truyền nhiều bài thuốc hay, hiệu quả để giảm chứng đầy bụng. Các nguyên liệu có trong bài thuốc này thường rất dễ tìm, an toàn, lành tính và cách chế biến cũng vô cùng đơn giản. 

Một số loại thực phẩm được chế biến thành các bài thuốc chữa đầy hơi hiệu quả là:

• Tỏi

Người bệnh có thể giã nát củ tỏi và trộn với đường phèn. Sau đó thêm nước vào hỗn hợp này rồi khuấy đều đến khi đường tan hoàn toàn. Cuối cùng, chia nước thành 2 phần và uống sau mỗi bữa ăn để đạt được hiệu quả tốt nhất.

• Quế

Không chỉ là gia vị thường dùng để chế biến món ăn mà từ xa xưa quế đã nổi tiếng với khả năng hỗ trợ giảm các chứng đầy hơi. Quế giúp các khí dư tích tụ trong dạ dày dễ dàng đào thải ra ngoài, đem lại cảm giác thoải mái, dễ chịu cho người bệnh.

• Gừng

Theo Đông y, gừng có vị cay, tính ấm, quy kinh tỳ, phế, vị và có công  dụng thúc đẩy quá trình tiêu hóa thức ăn, cải thiện chứng chán ăn, làm người bệnh có cảm giác ăn uống. 

Bài thuốc từ gừng có nhiều cách để chế biến như pha trà gừng uống ấm hay chế biến gừng với mật ong. Các cách thực hiện bài thuốc trên cũng rất đơn giản mà mỗi người bệnh đều có thể áp dụng tại nhà.

4.3. Giảm chứng chướng khí bằng phương pháp chườm nóng 

Khi gặp triệu chứng khó chịu này, người bệnh nên làm giãn cơ bụng bằng phương pháp tắm nước ấm hoặc chườm khăn nóng lên bụng để giúp khí hơi dư thừa tích tụ trong dạ dày nhanh thoát ra hơn, từ đó các triệu chứng cũng giảm đi đáng kể.

5. Cách phòng ngừa chướng khí hiệu quả

5.1. Chế độ ăn khoa học và lành mạnh

Hạn chế sử dụng các thực phẩm quá nhiều dầu mỡ, chất béo, chất đạm. Không nên dùng những chất kích thích như rượu bia, thuốc lá, một số gia vị cay nóng như mù tạt, ớt, bột cà ri.

Bổ sung lượng chất xơ phù hợp trong bữa ăn hằng ngày. Đồng thời, tăng cường chức năng hệ tiêu hóa thông qua việc ăn sữa chua, dùng các sản phẩm cung cấp lợi khuẩn giúp đường ruột khỏe mạnh.

5.2. Thay đổi thói quen sinh hoạt

Tập thói quen ăn uống đúng giờ giấc, ăn đúng bữa, không ăn quá no trong một lần mà chia thành nhiều bữa ăn nhỏ trong ngày. Ăn chậm rãi từ từ, nhai kỹ trước nuốt.

Đồng thời, thường xuyên tập luyện thể thao, với mức độ và tần suất phù hợp với thể lực mỗi người giúp giảm căng thẳng, stress, lượng khí dư trong cơ thể di chuyển nhanh hơn và dễ đào thải ra ngoài.

5.3. Tránh lạm dụng thuốc kháng sinh trong điều trị bệnh

Với các trường hợp không cần thiết thì nên hạn chế sử dụng kháng sinh để điều trị bệnh. Bởi vì nó có thể gây một số tác dụng phụ ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. Bên cạnh đó, việc dùng thuốc điều trị bệnh cần có ý kiến của bác sĩ, tránh tự ý sử dụng thuốc khi chưa được bác sĩ chỉ định.

Qua bài viết trên chúng tôi hy vọng người đọc đã cập nhật được các thông tin hữu ích về chứng chướng khí. Hiểu rõ được nguyên nhân, các dấu hiệu thường gặp và cách chẩn đoán sẽ giúp người bệnh lựa chọn được phương pháp khắc phục tình trạng này, đồng thời có cách phòng ngừa hiệu quả.

Liên hệ ngay HOTLINE 1800.6091 để được các chuyên gia Scurma Fizzy tư vấn miễn phí.